Literature Survey.com.kh: គំនិតទស្សនវិជ្ជាតាមរយៈ«ច្បាប់អរិយសត្ថា»

Sunday, 3 June 2018

គំនិតទស្សនវិជ្ជាតាមរយៈ«ច្បាប់អរិយសត្ថា»

១.សង្គមបរិយាកាស

ច្បាប់អរិយសត្ថា អរិយសត្ថា ជាសមណស័ក្តិ ទីមេគណៈ ឬចៅអធិការដែលជាអ្នកតាក់តែងច្បាប់នេះ។ យើងឥតដឹងអំពីថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើត ទីកន្លែងកំណើត នាមឪពុកម្ដាយ ជីវភាពរស់នៅ ការប្រកបការងារផ្សេងៗរបស់កវីរូបនេះទេ។ ប្រវត្តិទាំងឡាយរបស់ព្រះអង្គ ហាក់បីដូចជាបានកប់បាត់ទៅក្នុងទំព័រប្រវត្តិសាស្រ្តបាត់សូន្យអស់ទៅហើយ ហេតុដូច្នេះហើយទើប យើងអាចដឹងអំពីកវីរូបនេះ ត្រឹមតែសមណស័ក្តិរបស់ព្រះអង្គឋានៈជា ^«‍ ព្រះអរិយសត្ថា ^»តែប៉ុណ្ណោះ។ ដូចមានបង្ហាញនៅក្នុងស្នាដៃនពន្ធរបស់លោក បានសរសេរថា៖

អរិយសត្ថា គន់គិតចែងចារ ចងទុក្ខជាច្បាប់

អោយអស់សិស្សផង ត្រងត្រាប់សណ្ដាប់ យកជាតំរាប់

តំរង់អាត្មា។

នេះបញ្ជាក់ថា ^«ច្បាប់អរិយសត្ថា ^»គឺនិពន្ធឡើងដោយកវីមួយរូប មានភេទជាបព្វជិត មានសមណស័ក្តិជា ព្រះអរិយសត្ថា។ ព្រះអង្គបានបួសរៀន អក្សរ និងលេខនពន្ធ រៀនបាលី រៀនអានសាស្ត្រាផ្សេងៗនៅក្នុងសំណាក់ព្រះពុទ្ធសានា។

បើតាមវិចារកណថា របស់លោក កែវ ឈុន : ច្បាប់អរិយសត្ថា គឺច្បាប់មួយទៀតក្នុងច្បាប់ផ្សេងៗ ដែលរៀបចំតាក់តែងឡើងដោយ ព្រះគ្រូភិក្ខុសង្ឃ ផ្ដែផ្ដាំទូន្មានដល់យុវសិក្សា ឱ្យខំរៀនសិក្សារៀនសូត្រ ធ្វើខ្លួនឱ្យប្រកបដោយសីលធម៌ល្អ ឱ្យខំធ្វើខ្លួនឱ្យមានប្រយោជន៍ កុំឱ្យអសោចន៍ ដើម្បីការកេរ្ដិ៍លោកិយ។

២.ច្បាប់អរិយសត្ថា

ក.ចរិយាសាស្ត្រតាមរយៈច្បាប់អរិយសត្ថា

នៅក្នុងច្បាប់នេះ ព្រះគ្រូអ្នកនិព្ធបានរលឹកឡើងផងដែរ អំពីការធ្វើជំនួញជួញលក់ដូរគ្រប់បែបយ៉ាង ឱ្យកូនចៅខំសិក្សារៀនពាណិជ្ជកម្ម ឱ្យចេះគិតលេខ គិតបញ្ជីកត់ត្រា អំពីការលក់ដូរខាតចំណេញទៀតផង។ ពាក្យបទកំណាព្យរំលឹកដាស់តឿននៅក្នុងច្បាប់អរិយសត្ថា គឺជាការបង្រៀនឱ្យយុវវ័យចេះប្រុងប្រយ័ត្នខ្លួនខ្ពស់ ឱ្យចេះរស់នៅក្នុងសង្គមឱ្យបានសុខសាន្ដ គេចឱ្យផុតពីភាពខ្ជិលច្រអូស ដែលជាកត្ដាយ៉ាងសំខាន់នាំមកនូវភាពអវិជ្ជាល្ងង់ខ្លៅ។

	វាយលេខទាត់ក្បាច់	សឹងផ្សំសំរេច	ឱ្យបានដឹងដាន
	ដឹងដើមដឹងចុង	ដឹងបង់ដឹងបាន	ដឹងគិតប្រមាណ
		កត់ត្រាបញ្ជី។
	ឱ្យបានប្រយោជន៍	ប្រយ័ត្នអសោចិ៍	ជាអ្នករកស៊ី
	សំរាប់លោកិយ	ប្រក្រតីជាទី	សំគាល់បញ្ជី
		ស្មៀនត្រាសៀវភៅ។
	គត់គិតប្រយ័ត្ន	អស់ទ្រព្យសម្បត្ដិ	ឱ្យស្ទាត់ដោយនូវ
	វាយលេខទាត់ក្បាច់	ឱ្យស្រេចឃើញផ្លូវ	សឹមថយចេញទៅ
		តាមផ្លូវលោកិយ។
	ល្មមដឹងតិចច្រើន	ល្មមដឹងក្រវ៉ើន	ទ្រព្យធនអ្វីៗ
	លេខនិងអក្សរ	កំដរស្មារតី	សំរាប់លោកិយ
		នោះអែងទើបត្រូវ។
បើតែវិលវេះ		ខ្ជិលដេកស្រមេះ	ស្រមូញស្មូញស្ញូវ
ស្រទាងលើខ្នើយ		កន្ដើយលក់ទៅ	នរណានឹងនៅ
		ដាស់តឿនអោយទៀត។
មិនដឹងឬអ្វី		ក្នុងរាជលោកិយ	រាជការចង្អៀត
នរណាទុកអែង		លេងវាយដៃព្រាត	ឃើញហើយគេបៀត
		តំរៀបរាជការ។
ហេតុនោះគួរគិត		គួរកាន់គំនិត	គួរគិតឧស្សាហ៍
សង្វាតរករៀន		របៀនសាស្ត្រា	តំរិះប្រាជ្ញា
		បង្ការទុកទៅ។

គ.គុណធម៌តាមរយៈច្បាប់អរិយសត្ថា

សីលធម៌ដ៏ចម្បងផ្សេងៗទៀត ជាច្រើននៅក្នុងច្បាប់នេះ សុទ្ធសឹងជាការជួយរិះរក មធ្យោបាយធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមនុស្សជាប់ចិត្ដ និយមគុណធម៌ល្អ ទាំងក្នុងទីស្ងាត់កំបាំង ទាំងក្នុងទីប្រជុំជន ដូចជាលោករំលឹកថា ត្រូវតែប្រព្រឹត្ដខ្លួនជាមនុស្សសុភាពរាបសា កុំកោងកាច អោយមានចិត្ដល្អ មានធម៌ចេះច្បាប់លេខអក្សរ កុំអោយជឿនូវអ្វីដែលមិនគួរជឿ ដូចជាជឿងទៅលើព្រេងសំណាង ជឿទៅលើគ្រូទាយជាដើមផង។

ដូច្នេះគួរគិត	គួរឃើញគំនិត	គួរគិតសេចក្ដី
ជាមនុស្សដូចគេ	គួរតែឃ្មាតឃ្មី	រំលឹកស្មារតី
	ស្រលាញ់របៀន។
កុំគិតខ្ជិលពេក	កុំគិតពួនដេក	កុំគិតវេះរៀន
កុំគិតមានពុត	រមត់កិចកៀន	កុំគិតអៀនប្រៀន
	វេះវៀនចិត្ដកាច។
ឱ្យរៀនចិត្ដល្អ	ដឹងធម៌អក្សរ	គួរគិតកោតខ្លាច
ការកេរ្ដិ៍ប្រយ័ត្ន	គួរកាត់ចោលកាច	គួរឱ្យខ្លួនខ្លាច
	កុំឱ្យគ្រូទាយ។

៣.គំនិតទស្សនៈវិជ្ជារបស់អ្នកនិពន្ធ

លោកបានដាស់តឿនដល់ជនប្រុសស្រី ឱ្យមើលឃើញពីតម្លៃ នៃចំណេះវិជ្ជា ហើយខិតខំព្យាយាម ឧស្សាហ៍រៀនសូត្រ ទាំងអក្សរទាំងលេខ ទាន់ខ្លួននៅក្មេង ហើយយកចំណេះវិជ្ជាទៅប្រកបរបររកស៊ី នោះនឹងបានចម្រើនលូតលាស់ បើយើងល្ងង់ខ្លៅ គ្មានចំណេះចេះគិត ពេលរកស៊ីត្រូវគេកិបកេងនាំឱ្យខាតរបស់ទ្រព្យ។ ម្យាងទៀតមិនត្រូវអាងលើទ្រព្យសម្បត្តិឪពុកម្ដាយ ហើយភ្លេចការរៀនសូត្រ ភ្លេចខិតខំរកស៊ី ព្រោះទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះអាចនឹងវិនាសទៅវិញនៅថ្ងៃណាមួយ ហើយយើងគ្មានអ្វីជាទីពឹងឡើយ។

លើសពីនេះទៅទៀតកវីបានទូន្មានយើងឱ្យមានសន្ដានចិត្តល្អ ចេះគោរពកោតខ្លាចគ្រូ មិនត្រូវប្រមាថមើលងាយឪពុកម្ដាយ ដែលជាអ្នកមានគុណនោះទេ។ អ្នកដែលប្រមាថមើលងាយអ្នកមានគុណនឹងត្រូវវិនាស ទេវតាមិនជួយចម្រុងចម្រើនឡើយ ចំណែកឯអ្នកដឹងគុណទោស គោរពតាមការប្រៀនប្រដៅរបស់អ្នកមានគុណ នឹងទទួលបានសេចក្ដីសុខចម្រើន។

៤.សន្និដ្ឋាន

ដោយសារនៅចុងសម័យលង្វែកផ្នែកសីលធម៌ ចរិយាធម៌ខ្មែរធ្លាក់ចុះដុនដាប មនុស្សលែងដឹងខុសត្រូវ លែងដឹងគុណ បុណ្យ ទោស គ្មានគំនិតច្នៃប្រឌិត ខ្ជិលច្រអូស មិនខិតខំប្រកបរបររកស៊ី មិនខិតខំសិក្សារបៀនផ្សេងៗ គិតតែចាំផ្ដេកផ្ដួលទៅលើព្រងវាសនា។ ហេតុនេះហើយទើបបានជាកវីនិពន្ធខ្មែរបានតាក់តែងជាច្បាប់ឧបទេសនេះឡើង ដើម្បីក្រើនរំលឹកដល់កូនចៅខ្មែរ ឱ្យខិតខំរៀនសូត្រ ឧស្សាហ៍ព្យាយាម មានសីលធម៌ គុណធម៌ល្អ ជាគំរូល្អ ធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិមានការអភិវឌ្ឍ។