គំនិតទស្សនវិជ្ជា «ច្បាប់ប្រុស របស់បណ្ឌិត ម៉ឺន មៃ»

គំនិតទស្សនវិជ្ជា «ច្បាប់ប្រុស របស់បណ្ឌិត ម៉ឺន មៃ»

១.សង្គមបរិយាកាស

          សង្គមបរិយាកាស មានន័យថាជា ទិដ្ឋភាពនៃរឿង ដែលអ្នកនិពន្ធបានរៀបរាប់ពីការរស់នៅ ការប្រកបអាជីវកម្ម ជំនឿ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ ការគ្រប់គ្រង និងទំនាក់ទំនងសង្គមក្នុងសម័យកាលណាមួយ។ ​ដូចជា  បណ្ឌិត ម៉ឺន មៃ  ជាកវីនិពន្ធមួយ រូបដ៏ល្បីល្បាញ តែកំណាព្យរបស់លោក កាលបរិច្ឆេទនិពន្ធពុំច្បាស់លាស់ យើងពុំអាចកំណត់បានពិតប្រាកដ ពីសង្គម បរិយាកាសឡើយ ក៏ប៉ុន្តែតាមរយៈខ្លឹមសារអត្ថបទ យើងអាចសន្និដ្ឋានថា៖

Ä  សម័យនោះ សង្គមខ្មែរ គោរពទំនៀមទំលាប់និង ប្រកាន់ប្រពៃណីល្អណាស់ គេ

ឱ្យតម្លៃលើមនុស្សល្អ ចេះគួរសម ឧស្សាហ៍ព្យាយាម។ បើអ្នកណាប្រព្រឹត្តពីផ្ទុយនេះ នឹងត្រូវគេគិតដៀលម៉ែឪ ឬពូជអំបូរ ។

Ä  ប្រជារាស្រ្ត និយមស៊ីស្លា ម្លូ ទាំងប្រុស ទាំងស្រី។

Ä  សង្គមខ្មែរ និយមរស់នៅតាមរបៀបបុរាណ មិនជឿនលឿនសម្បូរហូរហៀរឡើយ សូម្បីដែកកេះ ឬឈើគូស ក៏គ្មានផង គ្រួសារនីមួយៗត្រូវរក្សាភ្លើងទុកនៅផ្ទះជាប្រចាំ បើពុំនោះទេត្រូវដើរសុំភ្លើងពីផ្ទះគេ។

Ä  សន្តិសុខសង្គមនៅមានបញ្ហាចោរលួច មនុស្សឆបោក។ មនុស្សមួយចំនួនប្រព្រឹត្តអំពើអបាយមុខ ស្រី ស្រា ល្បែង ។ ប្រជាជន ពុំមានថ្នាំសង្កូវព្យាបាលជំងឺឡើយ គឺព្យាបាលតាមតែប្រពៃណី ។

« ប្រយ័ត្នក្តៅក្រហាយ                ពុំសប្បាយឈឺពោះពុង

    បង្កាត់កំដៅអង្គ                     អុចបំភ្លឺមើលនេះនោះ។ »

១.១.អ្នកនិពន្ធ

    បណ្ឌិត ម៉ឺន មៃ មិនដែលពុំបានបញ្ជាក់ប្រវត្តិរូបច្បាស់លាស់។ តែតាមការសន្និដ្នាន លើឈ្មោះនេះ យើងអាចសន្និដ្ឋានថា គាត់ប្រហែលជាមន្រ្តីរាជការមួយរូប ដែលជាអ្នកប្រាជ្ញខាងអក្សរសាស្រ្ត និង មានងារ ជា « ម៉ឺន » ដែលសម្រាប់សម្គាល់ងារ កូនប្រុស សេនាបតី ឬ ស្តេចក្រាញ់ (គេហៅម៉ឺនតាំងពីនៅតូច)។

    គួរកត់សម្គាល់ថា នៅសម័យលង្វែក ឧដុង្គ អ្នកមានមុខមាត់ ជាកូននាម្មឺន ឬជាមន្រ្តី អាចមានងារ «ម៉ឺន» ។

    ឧទាហរណ៍ ៖ ម៉ឺន ងួន កូនអរជូន ក្នុងរឿង ទុំទាវជាដើម។

១.២.ស្នាដៃ

     ស្នាដៃ​សំខាន់ៗរបស់ កវីបណ្ឌិត ម៉ឺន មៃ មាន៖

F  ច្បាប់ប្រុស

F ច្បាប់ស្រី។

២.ការអប់រំតាមចរិយាសាស្រ្ត

          នៅក្នុងច្បាប់នេះអ្នកនិពន្ធបានបង្ហាញពីរការអប់រំរបស់មនុស្សនៅសម័យបុរាណកាល រហូតដល់ការអប់រំ នៃយុវជនជំនាន់ក្រោយដូចជា៖

Ä  ពេលយប់ត្រឡប់ពីធ្វើស្រែចម្ការ ត្រូវឆ្លៀតត្បាញកញ្ជើល្អី ឬធ្វើអ្វីៗ កុំទំនេរដៃ កុំឱ្យស្រីស្តីលើ។

ជាងយប់បិតឫស្សី	ត្បាញជាល្អីតៅកញ្ជើ
កុំឲ្យស្រីស្ដីលើ	ឥតអំពើធ្វើលេងទៅ។

Ä  ត្រូវចេះសំអាតផ្ទះសម្បែង

កុំទុកដៃទទេ	ជាងទំនេរបោចស្មៅព្រៅ
ខាងផ្ទះខាងលំនៅ	ឲ្យវាលកាលកើតសុខា។

Ä  ចង់ទៅណាមកណា​ ទោះជិតទោះឆ្ងាយត្រូវមានប្រាប់ដំណឹងដល់អ្នកផ្ទះ

ទោះដើរមានដំណឹង	ឲ្យរំពឹងគិតបារម្ភ
នឹងដើរៗឲ្យសម	យប់ព្រលប់ឲ្យមាត់ក។

Ä  អប់រំឱ្យចៀសអំពើអបាយមុខ ៣ គឺ ស្រី ស្រា និងល្បែងពាលា

លោកថាហៅឆ្កួតបី	មួយឆ្កួតស្រីមួយឆ្កួតស្រា
មួយឆ្កួតល្បែងពាលា	លេងបៀរប៉ោធួ កំតាត់។
ទាក់មាន់ទាក់ទទា	ជល់ភ្នាល់គ្នាបរបាញ់សត្វ
អន្ទាក់ដាក់បង្កាត់	ល្បែងអស់នោះមិនកំណើត។

-        ឆ្កួតស្រីនាំឱ្យ ៖

·         ភ្លេចស្មារតី មិនស្គាល់បាបបុណ្យ

·         ភ្លេចសីលទាន លែងដឹងល្អអាក្រក

·         ភ្លេចខ្នោះឃ្នាង

·         ភ្លេចការងារគ្រប់ប្រភេទ

·         ទាស់ទែងប្តីប្រពន្ធ ទំនាស់ជាមួយឪពុកម្តាយ បោះបង់កូន

·         ទំនាស់ជាមួយបងប្អូន ញាតិមិត្ត រហូតមានការកាប់សម្លាប់គ្នា ព្រោះរឿងប្រចណ្ឌ័

·         មានទោសជាប់គុកច្រវាក់ ព្រោះអំពើបាបកម្ម ដែលបណ្ណាលមកពីការឆ្កួតវង្វេង

·         មានរោគប្រចាំសខកាយខ្លួន​និង ចម្លងទៅប្រពន្ធទៀត

·         ដាច់សីល ៥ បើតាមពុទ្ធសាសនាថាត្រូវចុះនរក ។

-        ឆ្កួតសុរានាំឱ្យ ៖

·         បាត់បង់វិញ្ញាណពេលស្រវឹង

·         បណ្ណាលឱ្យចិត្តធំលែងដឹងខុសត្រូវ  គុណទោស រហូតហ៊ានប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ្ឋផង

·         ពាក្យសម្ដីកោងកាច អាងស្រាជាត្រីមុខ

·         បង្កជំលោះក្នុងគ្រួសារ

·         បង្ហិនទ្រព្យសម្បត្ដិ

·         ខាតពេលវេលា

·         បាត់បង់កិតិ្តយស កេរ្តិ៍ឈ្មោះ

·         បង្កជំងឺប្រចាំកាយ រហូតបាត់បង់ជីវិត

កំណើតអ្នកផឹកស្រា	កុំអួតថាឯងនឹងនួន
ដឹងហើយស្រវឹងបួន	ខ្លួនខ្សត់ទេអួតថាមាន។
អ្នកស្លូតទៅជាកាច	ឯងអ្នកខ្លាចទៅជាហ៊ាន
ខុសត្រូវទៅបំពាន	បំពុលខ្លួនឲ្យបានបាប។

៣.គំនិតទស្សនៈវិជ្ជារបស់អ្នកនិពន្ធ

            លោកបានដាស់តឿនដល់ជនប្រុសៗ កុំឱ្យមានឆ្កួតបី ចូលក្នុងខ្លួនរបស់មនុស្ស ឱ្យមើលឃើញពីតម្លៃ នៃចំណេះវិជ្ជា ហើយខិតខំព្យាយាម ឧស្សាហ៍រៀនសូត្រ ទាំងអក្សរទាំងលេខ ទាន់ខ្លួននៅក្មេង ហើយយកចំណេះវិជ្ជាទៅប្រកបរបររកស៊ី នោះនឹងបានចម្រើនលូតលាស់ បើយើងល្ងង់ខ្លៅ គ្មានចំណេះចេះគិត  ពេលរកស៊ីត្រូវគេកិបកេងនាំឱ្យខាតរបស់ទ្រព្យ។ 

លោកថាហៅឆ្កួតបី	មួយឆ្កួតស្រីមួយឆ្កួតស្រា
មួយឆ្កួតល្បែងពាលា	លេងបៀរប៉ោធួ កំតាត់។
ទាក់មាន់ទាក់ទទា	ជល់ភ្នាល់គ្នាបរបាញ់សត្វ
អន្ទាក់ដាក់បង្កាត់	ល្បែងអស់នោះមិនកំណើត។
ធម្មតាប៉ោនិងបៀ	មិនដែលខ្មែរណានឹងកើត
មិនឮមានកំណើត	មានតែលិចលង់ខ្លួនទេ។

            កវីបានទូន្មានយើងឱ្យមានពាក្យសម្ដីសមរម្យ ក្នុងនិយាយស្ដីទៅកាន់ចាស់ទុំ ឱ្យចេះគោរពកោតខ្លាចចាស់ទុំ នាំឱ្យគេប្រមាទមើលងាយដល់ពូជ ។ ហើយគេប្រមាថមើលងាយអ្នកមានគុណនឹងត្រូវវិនាស ទេវតាមិនជួយចម្រុងចម្រើនឡើយ ។

អឺអើអញដាច់សាច់	ឆ្គង​ពាក្យពេចន៍​គេ​ស្រដី
ដើមដៀលឲ្យអប្រិយ	ស្រដីថាកូនអត់ពូជ។
ចាស់ទុំមិនប្រដៅ	ជេរកូនចៅទើបវាខូច
គេថាកូនឥតពូជ	មិនដឹងច្បាប់នឹងចាស់ទុំ។
គេដៀលដល់ម៉ែឪ	កេរ្តិ៍អាស្រូវស្អុយរហ៊ុំ
គេស្ដីដើមជៀវជុំ	ជំនៀលនោះដល់មកចាស់។

៤.សន្និដ្ឋាន

            និយាយរួម ច្បាប់ប្រុសបានផ្ដល់ពុទ្ធិដែលមានអត្ថន័យអប់រំ យ៉ាងទូលំទូលាយពិសេសចំពោះបុរស ដើម្បីទុកជាគំនិត សម្រាប់ត្រិះរិះពិចារណា ធ្វើខ្លួនឱ្យទៅជាអ្នកដឹកនាំគ្រួសារ ល្អថ្លៃថ្នូរ ជាឪពុក ល្អ និង ជាស្វាមីល្អ ដែលអាចបំបាត់បានរាល់ទំនាស់ និង ភាពក្រីក្រក្នុងគ្រួសារ។

 ហេតុនេះហើយទើបបានជាកវីនិពន្ធខ្មែរបានតាក់តែងជាច្បាប់ប្រុសនេះឡើង ដើម្បីក្រើនរំលឹកដល់កូនចៅខ្មែរ ឱ្យខិតខំរៀនសូត្រ ឧស្សាហ៍ព្យាយាម មានសីលធម៌ គុណធម៌ល្អ ជាគំរូល្អ ធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិមានការអភិវឌ្ឍ។