កំណាព្យខ្មែរ

ម៉ែបំពេរ

(បទពាក្យបថ្យាវត្ត)

ម៉ែបំពេរកូនស្ងួនភ្ងាឱ្យគេង

ម៉ែបំពេរច្រៀងឱ្យកូនគេងស្តាប់

ម៉ែបំពេរកូនបន្លឺសូរស័ព្ទ
                   ម៉ែបំពេរប្រាប់រៀបរាប់សេចក្តី។

ម៉ែបំពេររឿងចម្រៀងកវី
                    ម៉ែបំពេរស្តីពីរឿងនិទាន
ម៉ែបំពេរបែបអត្ថបទទូន្មាន
                    ម៉ែបំពេរមានន័យអត្ថខ្លឹមសារ។
ម៉ែបំពេរកូនពីរោះអស្ចារ្យ
                    ម៉ែបំពេរថាកូនស្ងួនពុំងា
ម៉ែបំពេរប្រាប់ឱ្យកូនពុះពារ
                    ម៉ែបំពេរជាបទបាទអប់រំ។
ម៉ែបំពេរថាបើកូនម៉ែធំ
                    ម៉ែបំពេរយំរៀបរាប់អត្ថន័យ
ម៉ែបំពេរកូនថាមនុស្សសម័យ
                     ម៉ែបំពេរន័យចង់ឱ្យកូនល្អ។
ម៉ែបំពេរយោលកូនដោយស្មោះសរ
                     ម៉ែបំពេរតបែបអធិប្បាយ
ម៉ែបំពេរន័យសេចក្តីបរិយាយ
                     ម៉ែបំពេរលាយប្រដៅអប់រំ។
                                                    និពន្ធ គិន ធារ៉ា

មហាគុណពន់ពេក

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

យប់កាន់តែជ្រៅផ្លូវកាន់តែឆ្ងាយ                                                         

ចិត្តនឹកអ្នកម្តាយឃ្លាតឆ្ងាយយូរខែ
រៀននៅទីក្រុងក្នុងនាមអ្នកស្រែ                                                 

វិលទៅជួបម៉ែពុកដែលនៅស្រុក។
ពេលមកដល់ផ្ទះប្រទះភ្នែកមើល                                               

កិច្ចការសារពើលោកធ្វើហ្នឹងមុខ
ទឹកភ្នែកស្រក់ហូរអាសូរម៉ែពុក                                                  

ធ្វើមិនស្រណុកទុកប្រាក់ផ្ញើកូន។
កូនលុតជង្គង់ដៃផ្ចង់អញ្ចលី

                  លើកហត្ថទាំងពីរក្បាលទាប់ក្រោមសូន្យ
បង្គំបាទាក្នុងនាមជាកូន                                                             ដៃជើងស្រឡូនកូនថ្វាយបង្គំ។
លោកពុកអ្នកម្តាយកូនសប្បាយចិត្ត                                          មានលោកជួយគិតអាណិតរូបខ្ញុំ
តាំងតែពីតូចរហូតដល់ធំ                                                          គុណមហាធំគិរីបុព្វតា។
កូនមកថ្ងៃនេះពិសេសពិសិដ្ឋ                                                     នាំនូវរឿងពិតមហាអស្ចារ្យ
ដែលលោកទាំងពីរតែងតែប្រាថ្នា                                               កូនចប់សិក្សាមានការងារហើយ។
កូនមានប្រាក់ខែពុកម៉ែឈប់គិត                                                         មិនពិកបាកចិត្តកុំបារម្ភឡើយ
ការងារជាគ្រូបង្រៀនសិស្សហើយ 

         ​          ពុកម៉ែបានស្បើយធូរស្រាលការងារ។
កូនមានពុកម៉ែមើលថែចិញ្ចឹម                                                   លោកសើចញញឹមទាំងព្រួយចិន្តា
តាំងពីនៅតូចវ័យវឌ្ឍនាការ                                                       ស៊ូឱ្យកូនសិក្សាចេះដឹងនឹងគេ។
សូមមិត្តគ្រប់ប្រាណកល្យាណគ្រប់គ្នា                                         ឆ្លៀតរកវេលាតបស្នងគុណមេ
មេគឺពុកម៉ែកុំឆ្លើយថាទេ                                                            ថាមិនទំនេររវល់ភ្លេចគិត។
គុណមហាធ្ងន់គុណឧបេក្ខា                                                       មេត្តាករុណាមុទិតាចិត្ត
ដោយព្រហ្មវិហារធម៌ព្រះសន្ធិត     

                   លោកមានគុណពិតដល់អ្នកគ្រប់គ្នា។
កូនណាដឹងគុណគុណលោកទាំងពីរ​

ទោសក្រោមធរណីមិនចងកម្មពៀរ

រួចផុតទុក្ខទោសឱ្យអ្នកក្លាយជា                                                  មនុស្សទេវាសោយសម្បត្តិទិព្វ។

រំភើបចិន្តា

មេបួន ឬ ពាក្យបួន 

ដើរកាត់ភ្លឺស្រែ                 ក្បែរផ្ទះស្រីម៉ុម
សូរសៀងរៃយំ                 ទុំចុងព្រឹក្សា។
ចាបច្រៀងបន្ទរ               ពីដើមផ្កាស្លា
ឃើញអូនបុប្ផា                ឈរក្បែរបង្អួច។
អូនសើចប៉ប្រិម               ញញឹមថ្ពាល់ខួច
នៅក្បែរបង្អួច                  បងហួចដាក់ស្រី។
អូនឮសូរសៀង               សំនៀងតន្ត្រី
ចម្រៀងកវី                      និស្ស័យគូព្រេង។
រាត្រីយប់ស្ងាត់                 រៀបនឹងចូលគេង
ឮសូរសំឡេង                   ភ្លេងទូរស័ព្ទរោទ៍។
បងស្ទុះក្រោកភ្លេត           ពោលថាអាឡូ!
អូនឆ្លើយបន្ទរ                 អាឡូ!ចាសបង។
បងសែនសប្បាយ           ឆោមឆាយនួនល្អង
កំពុងនឹកផង                             ស្នេហ៍ស្នងខលមក។
បាននិយាយលេង            ជាមួយពន្លក
ដូចភ្លៀងរត់ជ្រក              ក្រោមដើមបុប្ផា។
អូនដាក់ទូរស័ព្ទ               គេងហើយបងណា
ក្នុងដួងចិន្តា                     រំភើបពេកក្រៃ។
សម្តីពីរោះ                       ទន់ភ្លន់ប្រពៃ
សុរិយារះថ្ងៃ                    បំភ្លឺលោកា។
ឆ្លើយតបទៅវិញ              អរគុណបុប្ផា
សុបិនល្អណា                  ណាពៅព្រលឹង។
បងអរគុណណាស់                   រាត្រីយប់ហ្នឹង
ដូចទីជិតឈឹង                  បែរមានរស្មី។
អូនបងលាហើយ            រាត្រីសួស្តី
ថ្ងៃស្អែកថ្ងៃថ្មី                   សិរីសុខា។
សូមមានតែសុខ              ឱ្យផុតទុក្ខា
ទាំងក្រុមគ្រួសារ               រាត្រីសួស្តី។

បែកស្លុយឡប់ឡែ

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

ឱកាសមានហើយម្តេចឡើយមិនយក

បានចូលប្រលូកសង្គមសិល្បៈ

វៀរចាកស្នាដៃប្រលូកប្រឡាក់

ប្រឡូកប៉ូកប៉ាក់កុំយកស្នាគេ។

កុំឱ្យគេមើលងាយយើងមិនកើត

ដូចផុតខែខ្នើតចូលរោចគ្នាន់គ្នេរ

ចម្លងទំនុកកុំឲ្យដៀលជេរ

ខ្មែរពីបុព្វេល្បីល្បាញគ្មានប្រៀប។

មកដល់ឥឡូវច្រៀងស្តាប់គ្មានន័យ

មិនដឹងថាស្អីបើគិតប្រៀបធៀប

ទំនុកបូរាណតែងគ្មានគូរប្រៀប

បើគិតមកធៀបសង្គមសព្វថ្ងៃ។
ទំនុកសម័យបែកស្លុយឡប់ឡែ

ចេញតហូរហែសុទ្ធតែកែច្នៃ
ចំលងពីគេវៀតណាមឬថៃ

ឬមួយនិស្ស័យចាំតែចម្លង?

បងចូលរោងការកនិដ្ឋាទឹកភ្នែក

(បទកាកគតិ)

អនុស្សាវរីយ៍                   កាលយើងទាំងពីរ

នៅស្រលាញ់គ្នា              បងពោលសម្តី

តបមកពុំងា                     ប្រៀបដូចគន្ធា

ក្លិនក្រអូបសាយ។

ថ្ងៃខួបកំណើត                យប់១២កើត

ចិត្តអូនសប្បាយ              មានបងនៅក្បែរ

នៅក្បែរឆោមឆាយ          អារម្មណ៍ស្រស់ស្រាយ

ក្នុងដួងហទ័យ។

មិនបានមួយខែ               បងបានគេចកែ

ប្រែចិត្តមានថ្មី                 បងបានចោទអូន

ជាស្រីកាកី                       ជាស្រីអប្រិយ

នៅមុខមិត្តភក្តិ។

តើអូនខុសអ្វី                   បានជាប្រុសថ្លៃ

ស្រដីពោលពាក្យ             វាចាចេញរួច

ចំណោមមិត្តភក្តិ             រូបអូនជាអ្នក

ខ្មាសគេណាបង។

 ឮដំណឹងថ្មី                     ថាបងមានស្រី

បំភ្លេចនួនល្អង                 រៀបការគូរថ្មី

ចោលស្រីស្នេហ៍ស្នង        មិនខ្មាស់ញាតិផង

ដែលគេដឹងឮ។

បងចូលរោងការ              ឯកែវកនិដ្ឋា

អូនមានជំងឺ                              បាយខុនចងដៃ

ចំថ្ងៃអូនឈឺ                              ហៅបងមិនឮ

នៅក្នុងរោងការ។

បងការចោលស្រី             គ្មានត្រាប្រណី

ដល់កែវកនិដ្ឋា                 អនុស្សាវរីយ៍

កាលជាសង្សារ                ឥឡូវរៀមរ៉ា

រៀបការចោលស្រី។

អូនសុំជូនពរ                   សុំសុខបវរ

ជាប្រពន្ធប្តី                      ធ្វើម្តេចរូបអូន

ស្រីអស់តម្លៃ                   ទើបបានប្រុសថ្លៃ

រៀបការគូថ្មី។

ពេលព្រឹកព្រលឹម             តាំងចិត្តសង្ឃឹម
ស្តាប់ដំណឹងល្អ                តែការណ៍មួយនោះ
វាមិនបវរ                         មនុស្សធ្លាប់ស្មោះសរ                           នាងគេចូលស្តី។

បានឮការណ៍ភ្លាម           ទ្រូងស្ទើរបែកឈាម
មិនគួរអូនស្រី                  យល់ព្រមនិងគេ
តាមពាក្យចូលស្តី             ឬបងគ្មានអ្វី
​​                    ឱ្យអូនពេញចិត្ត។

ស្រលាញ់គេស្មោះ            គេវិញបែរដោះ
ដៃគ្មានអាណិត               ថែមទាំងពោលពាក្យ
ចោទបងគ្មានគិត             រៀនចប់និស្សិត
​                    គិតតែរៀនត។

កាលមុនអូនថា               បើបងសិក្សា
រៀនសូត្របន្ត                  អូនគាំទ្របង
ពេលនេះស្រីល្អ                ចេញរឹកដល់ក
                     នេះឬកម្មខ្ញុំ។

មនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែប្រាថ្នា

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

មនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែប្រាថ្នា

ចិត្តចង់រៀបការជាប្តីប្រពន្ធ

ចិត្តខ្ញុំវិញនឹក          គិតទុកជាមុន

រឿងប្តីប្រពន្ធមិនទាន់ចង់។

រឿងការជាពេលវេលាក្រោយ

កុំទុកបណ្តោយតាមចំណង់

គិតគូរការងារដោយផ្ចិតផ្ចង់

តាំងចិត្តតម្រង់សាងជីវិត។

បើមានការងារនិងប្រាក់ខែ

មិនបាច់ដើរញែរសុញគំនិត

គេលើកកូនឱ្យមិនបាច់គិត

ទោះអ្នកអន្ទិតលើកឱ្យដែរ។

សង្គមគឺត្រូវការមាសប្រាក់

ឯរឿងស្មោះស្ម័គ្រក៏ត្រូវដែរ

កុំរំលងច្បាប់ទម្លាប់ខ្មែរ

តមកហូរហែរដល់សព្វថ្ងៃ។

ឱ្យ១០យ៉ាងមិនចំណាយប្រាក់

(បទពាក្យ៧ធម្មតា)

ឱ្យស្នាមញញឹមសង្ឃឹមថ្មី

ដាក់មនុស្សប្រុសស្រីសើចសប្បាយ

សើចបំបាត់ទុកឈប់ខ្វល់ខ្វាយ

សំណើចក្អាកក្អាយភាពញញឹម។

ឱ្យក្តីស្រលាញ់សត្វផងគ្នា

ដោយមិនចងពៀរផ្តល់សង្ឃឹម

ផ្តល់ក្តីសុខសាន្តស្នាមញញឹម

សត្វលោកសង្ឃឹមដោយស្រលាញ់។

ឱ្យក្តីមេត្តាកាយវាចា

ចិត្តផ្តល់ករុណាកុំឈ្នះចាញ់

អនុគ្រោះយោគយល់កុំផ្ចាល់ផ្ចាញ់

គ្មានបានចំណេញមកវិញទេ។

ឱ្យអភ័យដល់សត្វលោកា

គ្មានសត្វលោកណាចង់ខុសទេ

ទាំងអ្នកនិពន្ធកវីស្មេរ

ទាំងអ្នកសរសេរអធិប្បាយ។

ឱ្យកម្លាំងចិត្តដល់អ្នកសិក្សា

ទាំងអ្នកធ្វើការងារទាំងឡាយ

ទោះនៅទីជិតនិងទីឆ្ងាយ

ធ្វើការគ្មាននាយនិងសិក្សា។

ឱ្យពាក្យទូន្មានការអប់រំ

មនុស្សក្នុងសង្គមលើបញ្ហា

ដែលច្បាប់បានចែងក្នុងមាត្រា

ការប្រើហិង្សាទោសខុសច្បាប់។

ឱ្យឱកាសដល់មនុស្សទាំងឡាយ

ខំស្កាត់ពីឆ្ងាយដោយប្រញាប់

ស្វែងរកការងារឱ្យបានឆាប់

ការងារស្រប់ច្បាប់ក្នុងសង្គម។

ឱ្យសេចក្តីទុកចិត្តដល់សត្វលោកា

ឧបសគ្គយ៉ាងណាទោះតូចធំ

ការងារក្រុមហ៊ុនក្នុងសង្គម

ក្រសួងអប់រំស្ថាប័នរដ្ឋ។

ឱ្យសម្តីពីរោះពិសា

ដល់គ្រប់អាត្មាក្នុងក្រៅវត្ត

ដែនខេមរាកម្ពុជរដ្ឋ

កុំពោលរាយរាត់ពេញលោកិយ។

ឱ្យភាពសំខាន់លើកិច្ចការ

ទាំងផ្នែកសិក្សាណាប្រុសស្រី

កុំគិតប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនអី

មនុស្សលើផែនដីត្រូវការអ្នក។

កវីស្មេរដែលរៀបរាប់

ជាឃ្លាឈ្នាប់មិនអស់ពាក្យ

ប្រាយប្រាប់ពន្យល់នៅមានជាក់

រាយរាប់ជាពាក្យន័យមិនអស់។

អ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតមានច្រើនណាស់

អ្នកចេះចាំច្បាស់ន័យពាក្យនោះ

កវីសរសេរមិនក្បាយក្បោះ

ន័យមិនទាំងអស់អត់ទោសផង។

ទឹកចិត្តគ្រូបង្រៀន

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

ទឹកចិត្តលោកគ្រូអ្នកគ្រូបង្រៀន

ចង់ឃើញសិស្សរៀនបានខ្លាំងពូកែ

បណ្តុះនិស្ស័យធនធានកូនខ្មែរ

ល្បីល្បាញពូកែទូទាំងសកល។

ពេលឃើញសិស្សទទួលបានជោគជ័យ

នាយកគ្រូប្រុសស្រីលោកបានផ្តល់

រង្វាន់លាភីបានទទួលផល

ជាសិស្សឆ្នើមសកលលើកមុខសាលា។

គ្រូឃើញសិស្សរៀនចប់មានការងារ

មានប្រាក់ខែគ្រប់គ្នាផលផ្លែផ្កា

គ្រូសប្បាយចិត្តឃើញសិស្សធ្វើការ

ពូជដាំក្នុងសាលាផលសង្គម។

ឆ្នេរខ្សាច់សុខសាន្ត          

(បទកាកគតិ)

ឆ្នេរខ្សាច់សុខសាន្ត                    មិត្តជាលក្យាណ

ស្នាក់នៅរួមគ្នា                 មកលេងឆ្នេរខ្សាច់

កំណត់វេលា                   ម៉ោង១ជុំគ្នា

ជិះយាន្តកង់បី ។

សាងអនុស្សា                  សប្បាយអស្ចារ្យ

មានមិត្តប្រុសស្រី             និងមីងចុងភៅ

សប្បាយពេកក្រៃ            មីងមិត្តប្រុសស្រី

លេងទឹកសប្បាយ។

គយគន់រូបភាព               ហាក់បីដូចជ្រាប

ខ្ញុំមិនបរិយាយ                 រាយរាប់សេចក្តី

ឃើញក៏សប្បាយ             ពួកគាត់ទាំងឡាយ

សប្បាយស្មើគ្នា។

ចិត្តកុំវៀចវេរ

(បទពាក្យ៨)

សរសេរពាក្យកាព្យក្នុងន័យអប់រំ

មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់ណា

តែបើបង្ហោះស្រីស្អាតកញ្ញា

ដូចជាពួកតារាlikes comments ។

 សាកគិតមើលទៅថាមិនពិតនោះ

មិត្តស្រីប្រុសទាំងអស់ខ្មែរយួនចិន

ចាមភូមាឡាវថៃlikes comments

ខ្ញុំសរសេរមិនសូវប៉ិនអត់ទោសផង។

បង្ហោះកំណាព្យផ្តល់ន័យអប់រំ

ក្មេងស្ទាវនិងចាស់ទុំដោយបំណង

យើងជាកូនខ្មែរកុំមើលរំលង

រៀនមើលគេឯងផងក្នុងសង្គម។

ការ likes and comments អ្នកមានសិទ្ធិ

តែត្រូវប្រើការគិតដោយសុខុម

កុំភ្លេចវប្បធម៌ឲ្យគង់សុខដុម

ប្រយ័ត្នគេបន្លំបំផ្លាញជាតិខ្លួន។

អនុស្សាវរីយ៍ស្ទឹងស្ទោង

(បទកាកគតិ)

          ស្ទឹងស្ទោងផ្តើមស្នេហ៍      មិនដែលភ្លេចទេ   

                   ស្នាមអនុស្សា                  ឈរលើស្ពានឈើ  

                    មើលដួងចន្ទ្រា                 បងនិងជីវា

                                      ក្រោមស្បៃរាត្រី។

 ឱ!ស្ទឹងស្ទោងអើយ          មានតែអ្នកហើយ

​​​                   ដែលជាសក្ខី                    រូបនាងនិងខ្ញុំ

                    ស្មោះអស់ភក្តី                  ខ្ញុំនិងរូបស្រី

                                      ជាគូសង្សារ។

          អូនចាំបានទេ                  កាលដែលមាសមេ

                   ទៅលេងវត្តវ៉ា                   វត្តករណីដើម       

                   នាខែវស្សា                      បងនិងកន្និដ្ឋា

                                      រាប់បាតភ្ជុំបិណ្ឌ។

 ស្ទឹងស្ទោងអន្ទងចិត្ត        ធ្វើឱ្យវមិត្រ  

                   យល់ក្នុងសុបិន                ថាយើងទាំងពីរ     

                   ក្នុងខែកឋិន                     ពិតដូចសុបិន

                                      ក្លាយជាការពិត។

 កឋិនចប់ហើយ              សុបិនខ្ញុំអ្ហើយ        

                    សុបិនជីវិត                      ខ្ញុំនិងអូនស្រី

                   ស្តែងចេញពីចិត្ត              ជាមង្គលពិត

                                      សិរីសួស្តី។                         

មុននឹងប្រព្រឹត្ត                 ត្រូវមានការគិត

ក្នុងមនោរម្មណ៍               ប្អូនគេប្អូនឯង

កូនគេក្រមុំ                      ពីតូចដល់ធំ

មិនដែលខុសឆ្គង។

បើអ្នកប្រព្រឹត្ត                  នាងមិនស្ម័គ្រចិត្ត

ជាមួយលោកបង             នាងច្បាស់នឹងប្តឹង

ទាមទារសំណង               នោះពិតលោកបង

ជាប់ទ្រុងសារិកា។

លទ្ធផលចុងក្រោយ          វាសនាហេងស៊យ

ឱ្យអ្នកទុក្ខា                       គុកមួយជីវិត

ករណីតណ្ហា                   គួរតែពិចារ

ណារឿងឡើងវិញ។

ផ្ការីកពេលព្រឹក               ធ្វើឱ្យខ្ញុំនឹក

អនុស្សាវរីយ៍                   កាលរៀននៅស្រុក

ចាប់ចិត្តឆវី                      នាងជានារី

ដែលខ្ញុំប្រាថ្នា។

តែគួរឱ្យស្តាយ                 ស្រីស្រស់ឆោមឆាយ

នាងបានរៀបការ            ចិត្តខ្ញុំក្តុកក្តួល

ពាសពេញឳរ៉ា                 មិនហ៊ានវាចា

តវ៉ាបានឡើយ។

ទឹកភ្នែកស្រក់តក់             ដង្ហើមដង្ហក់

ក្តុកក្តួលគ្មានស្បើយ         នាងចូលរោងការ

ប្រហារបងហើយ            ពៅព្រលឹងអើយ

បងសូមជួនពរ។

បើអូនរៀបការ                សូមឱ្យវាស្នា

អបអរសាទរ                   ស្រលាញ់គ្នាណា

មានតែជូនពរ                 សូមសុខបវរ

លុះគ្រាអវសាន។

"ខំនិងប្រឹងប្រែង"

ខំរៀនសិក្សាចំណេះទូទៅ

ប្រឹងប្រែងជាផ្លូវទៅអនាគត

ខំស្តាប់ពាក្យគ្រូដោយអំណត់

ប្រឹងប្រែងប្រាកដគង់នឹងបានផល។

ខំអានអក្ខរាពាក្យពេចន៍ទាំងឡាយ

ប្រឹងប្រែងកកាយពាក្យណាមិនយល់

ខំសរសេរទៀតទាល់តែឈប់ខ្វល់

ប្រឹងប្រែងតែងដល់ឃើញភ្លើងវិជ្ជា។

ខំនិយាយពាក្យឱ្យជាទម្លាប់

ប្រឹងប្រែងឱ្យខ្ជាប់ដើម្បីការងារ

ខំដោយអង្គបួនក្លាយជាអាចារ្យ

ប្រឹងប្រែងឧស្សាហ៍ជីវិតប្រសើរ។

រសជាតិជីវិត

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

រសជាតិជីវិតល្វីងប្រៃជូរចត់

បើគ្មានអំណត់ នឹងបរាជ័យ

ត្រូវតែតស៊ូកម្ចាត់គ្រោះភ័យ

ចក្ខុវិស័យឆ្ពោះទៅអនាគត។

អតីតមេរៀនសម្រាប់បច្ចុប្បន្ន

បច្ចុប្បន្នគិតមុនសម្រាប់អនាគត

បើចាញ់កុំឆាប់អារម្មណ៍តក់ស្លុត

ស៊ូទីបំផុត នោះជីវិតអ្នកប្រសើរ៕

២៥ តុលា ២០១៧

"ព្រះពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា"

 (បទពាក្យប្រាំបី)

ព្រះពុទ្ធសាសនាចូលមកកម្ពុជា

តែងជាកាព្យាពាក្យពេចន៍អក្ខរា

ស្រង់តាមប្រភពប្រវត្តិឯកសារ

រៀបរៀងចារទុកជាភស្តុតាង។

ឯកសារខ្លះថា ស.វ ទី បី

វ៉ូកាញ់សក្សី មានជាតឹកតាង

សិលាចារឹកស្ថិតខេត្តញ៉ាត្រាង

អក្ខរាសំអាងក្សត្រស្រីមារ។

ឯកសារខ្លះទៀតសម័យអសោក

ព្រះអង្គចាត់លោកសង្ឃពីរអង្គា

សោណឧត្តរត្ថេរផ្សព្វផ្សាយធម្មា

សុវណ្ណភូមិនា មុន ស.វ ទី បី ។

ប្រភពទីទៃ ស.វ ទីប្រាំ

ឥណ្ឌាតែងនាំជំនួញរកស៉ី

សម័យហ៊្វូណនដែលជាទឹកដី

ខេមរាប្រុសស្រីទឹកដីកំណើត។

អស់លោកអ្នកស្រីគួរគិតថ្លឹងថ្លែង

កុំខ្លាចរអែង គិតដូចយប់ខ្នើត

រស្មីពេញវង់ ភ្លឺស្រស់ល្អឆើត

យប់ដប់ប្រាំកើតរៀនយល់សាសនា។

២៤ តុលា ២០១៧

"ទំនួញខ្មែរសម័យខ្មែរក្រហម"

 (បទពាក្យប្រាំពីរ)

ផ្ទៃមេឃស្រឡះបែរងងឹត

អ្នកក្រុងជុំជិតនៅភ្នំពេញ

ធ្លាប់រស់ជុំញាតិគ្មានទោម្នេញ

ខ្មែរក្រហមដេញពីលំនៅ។

ជម្លៀសប្រជាចេញពីស្រុក

ខ្មែររស់រងទុក្ខលាយសោកសៅ

ធ្វើបាបទាំងសង្ឃយ៉ាងឃោរឃៅ

ដាក់ទោសទណ្ឌទៅធ្វើចម្ការ។

អង្គការពោលពាក្យរស់ស្មើគ្នា

គ្មានប្រាក់ទ្រព្យាឡានវីឡា

ដោះដាក់ប្រគល់ជូនអង្គការ

បើសិនតវ៉ាអ្នកនោះស្លាប់។

អ្នកមានឈ្មោះល្បីអភិជន

បើគេដឹងមុនគេចងចាប់

វាយដុំច្រំធាក់ដោយមិនប្រាប់

រងការឈឺចាប់តាមអង្គការ។

សម្រាតស្បង់សង្ឃគ្មានប្រណី

មិនខ្លាចបាបអ្វីក្នុងសាសនា

ប្រើដូចសត្វធាតុគ្មានមេត្តា

ចោទសង្ឃខ្មែរថាចោរថង់យាម។

សម្តីអង្គការគ្មានពាក្យផ្អែម

អសុរោះថែមដូចឈ្លើងទាម

ប្រាប់ទៅប្រជាថាក្នុងនាម

ជាសាច់ឈាមឪពុកម្តាយ។

បើជនណាក្បត់នឹងអង្គការ

គេនឹងប្រហារគ្មានសោកស្តាយ

អង្គការពោលថារៀនស្រុកអាយ

ពាក្យលេះទាំងឡាយគឺសម្លាប់។

អង្គការឱ្យផ្លាស់ខោអាវថ្មី

ប្តូរប្រពៃណីប្រើខ្មៅអាប់

អាវខោឈុតខ្មៅអង្គការស្រាប់

គោរពច្បាប់របស់អង្គការ។

កាត់សក់ដែលវែងឱ្យសល់ខ្លី

បើខុសវិន័យក្ស័យសង្ខារ

ត្រូវតែធ្វើតាមច្បាប់អង្គការ

ធ្វើស្រែចម្ការគ្មានពេលល្ហែ។

ស៊ីបាយកំណត់ស្រប់តាមច្បាប់

បើលើសគេចាប់ចោទហូរហែ

ថាក្បត់អង្គការមិនសុខទេ

នោះច្បាស់ជាគេយកទៅរៀន។

ប្រើប្រាស់កម្លាំងទាំងចាស់ក្មេង

ប្រើសង្ឃលីសែងគ្មានរបៀន

បើអ្នកណាឈឺពោលព្រមាន

ឱ្យទៅរៀនសូត្រនៅចុងភូមិ។

ខ្មែររស់រងទុក្ខទាំងក្រុងស្រែ

ឈឺចាប់ឥតល្ហែស្រែទួញយំ

ស្ថិតក្រោមអង្គការបក្សនិយម

ធ្វើបាបវាយដុំគ្មានប្រណី។

អាសូររាស្ត្រខ្មែរដែលរងទុក្ខ

រស់គ្មានក្តីសុខលើធរណី

រស់ទាំងភ័យខ្លាចទាំងប្រុសស្រី

ទម្រាំផុតក្តីពីអង្គការ។

នេះជារឿងមិនប្រឌិតឡើយ

អស់លោកអ្នកអើយយល់ពិចារ

សម័យខ្មែរក្រហមនៃអង្គការ

ជីវិតខ្លោចផ្សារសែនឈឺចាប់។

ខ្មែរមានជីវិតផុតប្រសើរ

អង្គុយដេកដើរបាយស៊ីស្រាប់

ដោយសារតែគុណមិនបាច់ប្រាប់

សុំឈប់រៀបរាប់តែប៉ុណ្ណឹង។

នៅមានរឿងដែលចង់ចរចែង

រឿងរ៉ាវចម្បែងជាដំណឹង

ខ្ញុំបាទធារ៉ាស្លេះត្រឹមហ្នឹង

អស់លោកកុំខឹងនឹងខ្ញុំណា៕

និពន្ធ គិន ធារ៉ា

បើដឹងគួរគិត

បើប្រាប់កុំខឹងបើដឹងគួរគិត

បើដឹងចរិតបើដឹងថាខុស

បើដឹងចេះកែបើដឹងកំហុស

បើដឹងថាប្រុសបើដឹងទើបល្អ។

"ភាសាប្រើក្នុងពិធីតង្វាយអារក្ស"

ភាសាអារក្សអ្នកតាស្រុកព្រៃ

ភាសាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់

កន្ទន់បាក់-ក ហៅជាប់

ភាសាខ្មែរធ្លាប់នោះគឺផ្លែចេក។

ភាសាអាកាសាហាវជាទីនិយម

ភាសាផឹកយំសើចផងពន់ពេក

ភាសានេះហៅសុរាទឹកភ្នែក

ភាសាមិនប្លែកម្ចាស់ស្រុកដឹងច្បាស់។

ភាសាទឹកបរិសុទ្ធឥតក្លែងបន្លំ

ភាសានិយមពោលតាមពាក្យចាស់

ភាសាខ្មែរយល់ទឹកដូងផ្អែមណាស់

ភាសាមិនផ្លាស់ជំនឿដូនតា។

ភាសាអាងិក-កល្អទាំងរូបរាង

ភាសាកាច់រាងមាន់ស្ងោពិសា

ភាសាអារក្សតជាចំណារ

ភាសាដូនតាលោកបានហៅទុក។

កុំស្លាប់ដោយសារមាត់

កុំត្រូវគេទាត់ព្រោះសម្តី

កុំឱ្យវៃដោយសារទង្វើ

កុំសាងអំពើដែលមិនគប្បី

កុំសន្សំអ្វីដែលគ្មានផល

កុំរក្សាទ្រព្យកើតក្តីកង្វល់

កុំបន្សល់អ្វីដែលគេស្អប់

កុំបង្កប់ចិត្តឥតបានការ

កុំប្រាថ្នាអ្វីឈោងមិនដល់៕

"ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់លើកទី២"

ប្រើភ្នែកពីរដូច "ភ្នែកសត្វខ្លែង"

វាយឫកខែងរែងដូច"រាជសី"

ប្រើពាក្យ"សម្តីដូចព្រះឥសូរ"

គ្រហឹមថ្ងួច"ថ្ងូរដូចព្រះឥន្ទ្រ"

ទស្សនៈចក្ខុ"សុបិន្តឋានសួគ៌"

ប្រើ"ខួរក្បាលដូចសត្វទន្សាយ"

ប្រើ"កម្លាំងបាយដូចសត្វស្រមោច"៕

មនុស្សមាន៥

មនុស្សនរករងទុក្ខរីងរៃ

លំបាករាល់ថ្ងៃគ្មានថ្ងៃរសាយ

មនុស្សប្រេតរងទុក្ខអត់បាយ

ព្រោះកម្មទាំងឡាយហុចឱ្យជាផល។

មនុស្សតិរច្ឆានបានសាងប្រព្រឹត្ត

អំពើទុច្ចរិតកើតទុក្ខអំពល់

ទ្រុស្តនឹងសីលប្រាំប្រព្រឹត្តគ្មានខ្វល់

ទុក្ខទោសឱ្យផលជាតិរច្ឆាន។

មនុស្សជាមនុស្សចេះគិតត្រឹមត្រូវ

សាងបុណ្យឆ្ពោះទៅកាន់ឋាននិព្វាន

មនុស្សទេវតាផលប្រសើរថ្កាន

ជៀសវាងឱ្យបានមនុស្សបីខាងលើ៕

សម្បូរ

សម្បូរ អ្នកមើលបំណាំគ្នា

សម្បូរ អ្នកថាតែមិនធ្វើ

សម្បូរ ទ្រឹស្តីអង្គុយមើល

សម្បូរ ទង្វើគ្មានអ្នកជួយ។

សម្បូរ ណាស់អ្នកជាន់ពន្លិច

សម្បូរ អ្នកក្តិចរុក្ខចេញត្រួយ

សម្បូរ ត្រពាំងឫស្សីគ្មានមួយ

សម្បូរ ទុក្ខព្រួយធ្វើមិនកើត។

កូនមានបួន

កូនមានបួនយ៉ាង            ស្មេរកាព្យសំអាង

ជូនញាតិប្រុសស្រី            ឱ្យដឹងច្បាស់ជាក់

ថាកូននោះអ្វី                  ស្មេរតាមសេចក្តី

ន័យដូចតទៅ។

កូនម្តាយបង្កើត               កូនធម៌ល្អឆើត

ទីបីកូនចៅ                      ទីបួនកូនសិស្ស

ដឹងច្បាស់ហើយនៅ        មិនទាន់យល់ជ្រៅ

អាចសួរខ្ញុំបាន។

ប្រាសាទភ្នំរាប

ឆ្លៀតពេលទំនេរ              នាសាយ័ណ្ហេ(1)

ទស្សនាកម្សាន្ត               មកលំហែកាយ

ជាក្រុមកល្យាណ             ដើរមើលឆ្លៀតបាន

ថតបានខ្លះដែរ។

គយគន់ទេសភាព            ប្រាសាទភ្នំរាប

ឈរយ៉ាងសុភាព             មោទនជាតិខ្មែរ

បោះឈ្មោះល្បីល្បាញ      សាមគ្គីរួមថែ

មរតកកម្ពុជា។

ប្រាសាទមរតក                ស្នាដៃខ្មែរ

រចនាពូកែដ៏អស្ចារ្យ         តាំងពីបុរាណ

ពិសេសពិសា                   ស្នាដៃដូនតា

ពូជអង្គរ។

អ្នកមកទស្សនាទាំងភ្ញៀវទេសចរណ៍

អបអរសាទរសរសើរពេកក្រៃ

ប្រាសាទគ្រប់ទីស្នាដៃប្រពៃ

ខ្មែរប្រាជ្ញវាងវៃពូកែគំនិត។

ម្យ៉ាងម្នាក់

គេដើរ ខ្ញុំដេក គេស្រេក ខ្ញុំឃ្លាន គេមាន ខ្ញុំក្រ គេស ខ្ញុំខ្មៅ គេខ្លៅ ខ្ញុំខ្លាច គេប្រាជ្ញ ខ្ញុំល្ងង់ គេថ្លង់ ខ្ញុំគរ គេភរ ខ្ញុំភូត គេអួត ខ្ញុំអត់ គេក្សត់ ខ្ញុំមាន គេហ៊ាន ខ្ញុំចាញ់ គេបាញ់ ខ្ញុំបោះ គេអស់ ខ្ញុំនៅ គេទៅ ខ្ញុំមក គេថោក ខ្ញុំថ្លៃ គេថ្មី ខ្ញុំចាស់ គេចាស ខ្ញុំបាទ គេស្អាត ខ្ញុំអាក្រក់ ...៕

"ឆ្អឹងមួយដុំ"

ឆ្កែខាំដាក់គ្នាព្រោះតែចំណី

ម្ចាស់បោះឱ្យឆីធ្វើជាអាហារ

ដណ្តើមគ្នាស៉ីបង្ករបញ្ហា

ធ្មេញចង្កូមខ្លាក្រពើត្របាក់។

ឆ្អឹងមួយដុំមានតែសាច់តិចសោះ

នាំគ្នាខាំព្រុសហូរឈាមសស្រះ

គ្មានឈ្នះគ្មានចាញ់គ្មានលើសគ្មានខ្វះ

គ្មានពួកគ្មានបក្សពួជឆ្កែដូចគ្នា។

"សៀវភៅស្រីហិតោបទេស"

ស្រីហិតោបទេសមានបួនភាគ

ដែលអស់លោកអ្នកគប្បីសិក្សា

ដើម្បីយល់ហេតុថាវាយ៉ាងណា

ចំណីបញ្ញាអ្នកអានចប់នឹងយល់។

ភាគមួយនោះគឺរឿង ការគប់មិត្ត

អាក្រក់ល្អពិតអានចប់អស់ឆ្ងល់

មិត្តល្អមានបួនដែលហុចឱ្យផល

បាបមិត្តអំពល់ក៏មានបួនដែរ។

ភាគពីរគឺរឿង ការបំបែកមិត្ត

អានចប់ដឹងចិត្តព្រោះស្មេរជាខ្មែរ

លោកអ្នកសេពគប់ល្អអាក្រក់ហូរហែ

ដូច្នេះគួរតែប្រយ័ត្នមិត្តក្បែរខ្លួន។

ភាគបីគឺរឿងឈ្មោះថាសង្គ្រាម

       កាប់ចាក់ហូរឈាមយុទ្ធសាស្ត្រច្បាប់ក្បួន

សង្គ្រាមរាំងជល់យុទ្ធវិធីគុំគួន

អានចប់នោះស្ងួនអាចគិតយល់បាន។

ភាគបួនគឺថារឿងសន្តិភាព

ខ្លួនខ្ពស់បន្ទាបគប់មិត្តកល្យាណ

សាងតែក្តីសុខប្រទេសសុខសាន្ត

         សុខក្សេមក្សាន្តត្រាណជាតិនឹងរុងរឿង។

លោកអ្នកអានចប់រឿងទាក់ក្រឡា

ដោះស្រាយបញ្ហាតាមដំណើររឿង

ភាគមួយដល់ភាគបួនអានចប់លែងងឺង

ឆ្ងែរឆ្ងល់គ្រប់រឿងនឹងថ្លាគំនិត៕

"ខំនិងប្រឹងប្រែង"

ខំរៀនសិក្សាចំណេះទូទៅ

ប្រឹងប្រែងជាផ្លូវទៅអនាគត

ខំស្តាប់ពាក្យគ្រូដោយអំណត់

ប្រឹងប្រែងប្រាកដគង់នឹងបានផល។

ខំអានអក្ខរាពាក្យពេចន៍ទាំងឡាយ

ប្រឹងប្រែងកកាយពាក្យណាមិនយល់

ខំសរសេរទៀតទាល់តែឈប់ខ្វល់

ប្រឹងប្រែងតែងដល់ឃើញភ្លើងវិជ្ជា។

ខំនិយាយពាក្យឱ្យជាទម្លាប់

ប្រឹងប្រែងឱ្យខ្ជាប់ដើម្បីការងារ

ខំដោយអង្គបួនក្លាយជាអាចារ្យ

ប្រឹងប្រែងឧស្សាហ៍ជីវិតប្រសើរ។

"កុំចេះតែហ៊ាន"

កុំខ្ចីជើង គេមកដើរ

 កុំខ្ចីដៃ គេមកប្រើ

កុំខ្ចីមាត់ គេនិយាយ

 កុំខ្ចីខួរ គេមកគិត

កុំខ្ចីពាក្យ គេបរិយាយ

កុំខ្ចីលុយ គេមកចាយ

កុំខ្ចីដោយ ខ្លួនឯងខ្ជិល។

កុំរស់នៅ ដោយពឹងគេ

កុំទុកខ្លួន ឱ្យទំនេរ

កុំឱ្យវិជ្ជា វារេចរឹល

 កុំគិតចង់ បានតែលុយ

កុំស៉ីម្ទេស គឺវាហិរ

 កុំស៉ីអំបិល គឺវាប្រៃ

កុំលោភលន់ គួរ!គិតសិន៕

តោះទៅមើលខេត្តកំពង់ធំ

ឱ!កំពុងស្វាយសប្បាយម្លេះទេ

បាននាំគូស្នេហ៍លំហែកម្សាន្ត

ជ្រកម្លប់ដើមជ្រៃជាមួយកល្យាណ

ស្តាប់អូនម៉ានយ៉ានច្រៀងបទបំពេរ។

បារាយណ៍ស្រុកខ្ញុំសម្បូររម្យដ្ឋាន

ស្ទឹងស្ទោងសុខសាន្តសប្បាយម្លេះទេ

សណ្តានដួងចិត្តសម្បូរស្រីស្នេហ៍

សន្ទុកពូកែបដិមាករ។

សម្បូរព្រៃគុកទីដ្ឋានភូមិសាស្ត្រ

កូនខ្មែរស្គាល់ច្បាស់ទីឋានបវរ

ប្រាសាទបល្ល័ងរចនាបទល្អ

ទឹកត្រជាក់ដ៏កស្ទឹងសែនដែនដី។

ឱ!កំពង់ធំទ្រនំជីវិត

ទីក្រុងជាប់ចិត្តដែនដីបុរី

ភ្ញៀវជាតិបរទេសគ្រប់ជនប្រុសស្រី

ទស្សនាដំរីដំរីជាន់ខ្លាជាន់ដំរី។

សាសនា

ពាក្យថាសាសនា             អត្ថន័យថា

ពាក្យប្រៀនប្រដៅ           អប់រំសត្វលោក

កុំឲ្យល្ងង់ខ្លៅ                    ធ្លាក់ចូលជ្រោះជ្រៅ

ក្នុងអវិជ្ជា។

អ្នកមិនសិក្សា                  គិតពិចារណា

ពីតម្លៃវា                          អ្នកមានជំនឿ

ជឿក្នុងសទ្ធា                    គិតខុសមួយគ្រា

ខុសមួយជីវិត។

មុននឹងគោរព                  ឬក៏សេពគប់

ចូរត្រិះរិះគិត                    តម្លៃជំនឿ

ផ្តល់ជាគំនិត                             វិថីជីវិត

ដែលអ្នកចំណាយ។

គិតឱ្យបានច្បាស់             កុំក្រែងខ្លាចខ្មាស

ទស្សនៈវែងឆ្ងាយ             ពីគុណតម្លៃ

សេចក្តីបរិយាយ              ប្រយ័ត្នអន្តរាយ

ខុសព្រោះសាសនា។

វាយោដួងចន្ទ្រត្រជាក់ភ្លឺភ្នែក

តារាភ្លឹបភ្លែតនៅលើមេឃា។

ដៃកាន់ប៉ាកកាចារចែងកាព្យា

តែងការពណ៌នាចងជាកំណាព្យ។

ជំនោត្រជាក់          ទន្លេទឹកសាប

អង្គុយមើលចាបទុំលើបង្គង។

ស្តាច់សូរសំនៀងភាសាស្នេហ៍ស្នង

អ្នកស្រុកភូមិផងឆ្លងឆ្លើយដាក់គ្នា។

បុប្ផាមួយទង ក្បែរដើមពុទ្រា

ក្លិនជាប់នាសាពិដោរជាប់ចិត្ត។

កវីលង់ស្នេហ៍លើស្រស់វមិត្រ

សូមអូនអាណិតផ្តល់ក្តីមេត្តា។

រៀមបងស្នេហ៍ស្មោះនិងអូនបុប្ផា

ចូលស្តីជីវាតាមប្រពៃណី។

ម្តេចអូនញញឹមមិនវាចាស្តី

ឬមួយក៏ស្រីមានការខ្មាសអៀន?

គុណ ព.ស.ស

(បទពាក្យប្រាំបី)

ខ្ញុំបាទធារ៉ាកវីភូមិចេក

ចិត្តត្រេកអរពេកសុំតែងកាព្យា

រៀបរាប់សេចក្តីគុណសង្ឃភគវា

                   ដែលផ្តល់ពូជធាកើតមានពុទ្ធចក្រ។

ខ្ញុំមានចំណេះចេញពីសាកល

                   សាលាបានផ្តល់ចេញពីពុទ្ធិក

សាកលវិទ្យាល័យផ្នែកពុទ្ធចក្រ

                   បានរៀនចប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ។

ចេះតែងកំណាព្យកើតដោយគុណគ្រូ

                   ចេះដោយតស៊ូស្តាប់ប្រុងប្រយ័ត្ន

អក្សរសាស្រ្តខ្មែរគង់វង្សមិនបាត់

                   មិនខ្ចាយរប៉ាត់ដូចពាក្យគេថា។

អរគុណសាកលផ្តល់ថ្នាលវិជ្ជា

                   ឱ្យខ្ញុំពុះពាររៀនសូត្រសិក្សា

ចេះតែងកំណាព្យជាពាក្យអក្ខរា

                   មានន័យខ្លឹមសារអត្ថរូបអត្ថរស។

ភ្លេចគុណមិនបានគ្រូសង្ឃគ្រហស្ថ

                   អាណិតស្រណោះដែលលើកកិត្តិយស

សមណនិស្សិតដោយអនុគ្រោះ

                   បង់ប្រាក់រំលោះរៀនតម៉ាស្ទើ។

ឪពុកនិងកូនជិះសត្វលា

(បទបថ្យាវត្ត)

មានរឿងមួយគួរគិតពិចារណា

                   អានយល់ការណ៍កវីស្មេរចារសេចក្តី

តែងជាកំណាព្យប្រលោមខ្លឹមខ្លី

                   ជូនញាតិប្រុសស្រីអានលេងកម្សាន្ត។

គួរគាប់ជាប់ជួនចៃដន្យខ្ញុំបាន

                   សៀវភៅអំណានរឿងព្រេងនិទាន

ប្រលោមវែងខ្លីនៃបែបទូន្មាន

                   អប់រំធម្មទានមនុស្សក្នុងលោកា។

ឪពុកនិងកូនជិះលាគេថា

                   អនិច្ចាសត្វលាមួយក្បាលនេះណាស់

ឪពុកនិងកូនហេតុខ្លួនជាម្ចាស់

                   កម្មពៀរក្រៃក្រាស់ជិះគ្មានស្រណោះ។

លោកស្តាប់នូវពាក្យអ្នកដទៃញ៉ោះ

                   អាល័យអាឡោះ​ចុះឈប់ជិះលា

ដោយខ្លាចគេស្តីពោលពាក្យនិន្ទា

                   ធ្វើបាបសត្វលាស្គមតូចរីងរៃ។

ឆ្លងកាត់តាមភូមិមួយព្រួយចិត្តនិងស្រី

                   បានពោលហាស្តីឱ្យឪជិះលា

មិនសាកសមសោះកូនដើរឯកា

                   បែរឪជិះលា កូនទើបសមជាង។

ឪពុកខ្លាចកូនខ្មាសអស់ពួកនាង

                   ចុះដើរល្អជាងទុកលាឱ្យកូន

ដើរពេលកូនជិះញាតិស្តីអាអូន

                   គុណអាចសាបសន្យទុកឪជិះវិញ។

អ្នកទាំងពីរទុក្ខព្រួយសែនទោម្នេញ

                   ប្តូរមកដើរវិញខ្លាចញាតិស្តីថា

ដឹកដល់ចុងភូមិញាតិលាន់មាត់យ៉ា!

                   ចៅនិងលោកតាមានលាមិនជិះ?

នេះជារឿងគួរគិតពិចារត្រិះរិះ

                   រៀងនេះដូច្នេះសង្ខេបបែបខ្លី

លើកយកបង្ហាញជូនញាតិប្រុសស្រី

                   អាចយល់កាត់ន័យទូន្មានអប់រំ។

ស្រូវស្រែខ្មែរកសិករ

(បទបថ្យាវត្ត)

កសិករធ្វើស្រែនាខែវស្សា

                   ភ្លៀងធ្លាក់កាលណាទឹមគោភ្ជួររាស់

ខ្លះត្រៀមឧបករណ៍នង្គ័លរនាស់

                   ចបកាប់ចូកគាស់ដាស់ដីវស្សា។

ខ្មែរថែប្រពៃណីស្នងដូនតា

                   ដីស្រែចម្ការបន្សល់ទុក

ស្នងដល់កូនចៅញាតិផៅទៅមុខ

                   ពូជខ្មែរម្ចាស់ស្រុកដែនដីរដ្ឋា។

កសិករភ្ជួររាស់ព្រោះពូជវស្សា

                   សមល្មមកាលណាចាប់ផ្តើមដកស្ទូង

ដកដោតដាក់ស្រែជាឈ្មោះសន្ទូង

                   សញ្ញាស្គរលោកទូងដាស់រៀបចំខ្លួន។

លាស់ត្រួយខៀវខ្ចីដីវស្សាសួន    

                   ស្រូវរៀបដូចក្បួនតាមដោយប្រពៃ

មួយខែកន្លងបានជាច្រើនថ្ងៃ

                   ងើយស្កកចង្រៃឱនក្បាលដាក់គ្រាប់។

ស្រូវពណ៌មាសម្ចាស់គិតគូរគាប់

                   ប្រវាស់ដៃជាប់ច្រូតនិងបោកបែន

រោយហាលយកពូជណាល្អសាច់ណែន

                   ដាលានសែនព្រេនប្រជុំកសិករ។

ចាបស្រុកនិងព្រានបក្សី

(បទបន្ទោលកាក)

ពោលរឿងចាបស្រុក        កើតទុក្ខព្រោះព្រានបក្សី

បាញ់គ្មានប្រណី              ចាប់ឆីគ្មានក្តីអាសូរ។

ចាបស្រុកស៊ីស្រូវ              ក្បែរផ្លូវមាត់ទឹកហូរ

បណ្តោយដងអូរ              ឮសូរខ្ញៀវខ្ញាកឺកកង។

ជួនជាចៃដន្យ                  អាសន្នមកដល់ត្រសង

ស្ទុះម្នីម្នាផង                    ហើរឆ្លងដងអូរខ្លាចស្លាប់។

តែអកុសល                     កង្វល់រងទុក្ខឈឺចាប់

ព្រានប្រុងសម្លាប់             តែព្រានស្តាប់ពាក្យអង្វរ។

ចាបពោលពាក្យវាចា       ភូតថាសាច់ខ្ញុំមិនល្អ

ឆីមិនបវរ                        មិនសល្អឆីនោះទេ។

បើខ្ញុំស្លាប់ទៅ                   កូនចៅយ៉ាងណានោះទេ

ច្បាស់យំរកមេ                 ដឹងទេលោកព្រានបក្សី។

ព្រានស្តាប់ចប់ហើយ       ក៏ឆ្លើយស្រដី

ឱ!ចាបបក្សី                     ប្រណីទោសពៃខ្ញុំផង។

ធ្វើម្តេចគិតខុស               កំហុសខុសឆ្គង

ដែលមានបំណង             ប៉ុនប៉ងប្រហារគ្មានគិត។

សូម្បីតែសត្វ                    ខ្លាចបាត់បង់ជីវិត

ស្តាប់ហើយភ្លឺចិត្ត        អាណិតចាបសត្វទាំងឡាយ។

ចាបពោលអរគុណ          ចិត្តទន់ផ្តល់ក្តីរំសាយ

ចិត្តមហន្តរាយ                ខ្ចាត់ខ្ចាយដោយក្តីមេត្តា។

សត្វមានជីវិត                  ជិតស្និទ្ធមនុស្សលោកា

ដូចពុទ្ធដីកា                     បាណាតិបាតាវៀរ។

កំណាព្យមូលដ្ឋាន១៣បទ

(បទកាកគតិ)

មួយបទមានបួន              ពីររាបើតាមក្បួន

គឺបថ្យាវត្ត                       និយមតាក់តែង

បីចេះចាំស្ទាត់                  ចេះច្បាស់ប្រាកដ

                   បទកាកគតិ។

បួនបទព្រហ្មគីតិ              ត្រាប់តាមបណ្ឌិត

ត្រូវចេះ សុ ចិ                   ប្រាំបទពុំនោល

តកាកគតិ                       តិបូកនិងតិ

                   បទបន្ទោលកាក។

ភុជង្គលីលា                     កវីពណ៌នា

ទីប្រាំពីរស្លាក                   ប្រាំបីនោះនៃ                  

តបន្ទោលកាក                 ស្មេរសុំការផ្អាក

                   បទពាក្យប្រាំមួយ។

បទតមួយទៀត                ស្តាប់ដូចចង្អៀត

លោកអ្នកកុំព្រួយ            មានបទប្រាំពីរ      

ប្រាំបីមានមួយ                 ប្រាំបួនជំនួយ

                   និងដប់បន្ទាប់។

បទពាក្យដប់មួយ             ចប់បទអស់ព្រួយ

ស្មេរមិនគួរគាប់               សុំអត់ទោសពៃ

ដែលខ្ញុំរៀបរាប់               ហូរហែបន្ទាប់

                   ទាំងអស់ដប់បី។

បទពាក្យមេបួន

  (បទកាកគតិ)

បទពាក្យមេបួន               មានព្យាង្គកាព្យជួន

មួយវគ្គបួនឃ្លា                អ្នករៀនបានដឹង

ខ្ញុំនឹងពណ៌នា                  ចែងជាកាព្យា

                   ត្មែងជាចំណារ។

មួយឃ្លាបួនព្យាង្គ             អស់លោកអ្នកនាង

ចូរចងចាំថា                     មានតែបួនឃ្លា

កុំច្រឡំណា                     ប្រយ័ត្នសោកា

                   បទកាកគតិ។

ឃ្លាពីរព្យាង្គបួន               បើរាប់ចុងជួន

តាមក្បួនចាស់ម៉ិ              ក្នុងឃ្លាទីពីរ

ជួននឹងព្យាង្គប៉ិ                 ព្យាង្គបួនឃ្លាតិ

                   ហៅជួនក្នុងវគ្គ។

ជួនឆ្លងវគ្គល្បះ                 ខាន់មិនស្រឡះ

ប្រៀបបានជាមគ្គ            ជួនឆ្លងតាមក្បួន

ដូចពោះខ្លួននាគ              រណ្តុំប្រទាក់

                             ជួនវគ្គឃ្លាពីរ។

ទម្រង់បទមេបួន

​​​     (បទមេបួន)

ស្មេរជាអក្ខរា                   ចារជាសេចក្តី

ប្រាប់ញាតិប្រុសស្រី         ប្រវត្តិកំណាព្យ។    

សុំចារចចែង                             តែងជាកំណាព្យ

អានហើយកុំស្ងាប           យល់អត្ថសេចក្តី។

ប្រវត្តិកំណាព្យ                 កើតតាមសម្តី

អស់លោកអ្នកស្រី           ចូរចងចាំទុក។

របៀសរសេរ          ស្មេរមានទំនុក

មូលដ្ឋានបន្ទុក                 មានដប់បីបទ។

គិតទាំងទ្វេមាត្រ               ចាក់ច្បាស់ប្រាកដ

ចិតសិបបួនបទ               របៀបសរសេរ។

បែបបទការសូត្រ             ស្មូតពីបុព្វេ

មត៌កជាកេរ្តិ៍                    សូត្រហុកសិបបែប។

តាងជួសកវី                     សូមស្មេរសង្ខេប

តាមបទតាមបែប            រៀបមេបួន។

រៀបរាប់ប្រវត្តិ                  កំណាព្យកាព្យជួន

ទៅតាមខ្នាតក្បួន             ដែលបានចេះចាំ។

បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា

ទឹកស្ទឹងរីងខះទឹកស្រះរីងស្ងួត

                   ដីប្រេះហែងហួតស្ងួតក្រៀមរុក្ខា

សត្វចតុប្បាទដើរលើវេហា

                   ឯហ្វូងមច្ឆាដើរនៅលើដី។

បក្សីបក្សាធ្លាប់តែហោះហើរ

                   ឥឡូវបែរដើរដូចជនប្រុសស្រី

ជើងសត្វខ្លួនខ្លាក្បាលដំរី

                   ប្រាជ្ញខ្លាចសម្តីជនទុច្ចរិត។

អ្នកត្រូវបែរខុសចាប់ទោសទៅវិញ

                   អ្នកខុសសើចស្ញេញច្បាប់គ្មានសុច្ចរិត

អាងមាសអាងប្រាក់ក្នុងផ្លូវងងឹត

                   គិតតែប្រព្រឹត្តដោយគ្មានហេតុផល។ឮ

បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា

អង្គុយកៅអីសំកុកមើលផ្លូវ

                   មិនតាំងយូរនៅមើលផ្លូវពុំងា

តាំងពីថ្ងៃរះដល់យប់ចន្ទ្រា

                   ផ្កាយពេញមេឃាដួងចន្ទពេញវង់។

អូននៅទីណាជីវាមាសបង

                   ដឹងទេស្នេហ៍ស្នងបងនៅអែអង់

រងចាំពិសីក្បែរមាត់កំពង់

                   ចាំផ្លូវឆោមយង់អូនវិលមកវិញ។

បែបគ្នាព្រោះតែវណ្ណៈ

អូនមើលជើងមេឃសែនឆ្ងាយអាល័យ

                   សត្វគ្មាននិស្ស័យទៅមិនដល់ឡើយ

សម្លឹងមើលទៅគ្មានកោះគ្មានត្រើយ

                   ហេតុដូច្នេះហើយមិនចង់តស៊ូ។

អ្នកក្រដូចបងបានត្រឹមស្រមៃ

                   ដេកគិតរាល់ថ្ងៃគិតថាមិនយូរ

រឿងនឹងកើតឡើងស្នេហ៍យើងមួយគូ

                   គង់ឆាប់មិនយូរគង់តែមកដល់។

ស្នេហ៍ខុសវណ្ណៈមាសប្រាក់ដុល្លារ

                   សូម្បីប្រាថ្នាក៏កើតអំពល់

បញ្ហាស្មុគស្មាញកើតទុក្ខខ្វាយខ្វល់

                   គ្មានអ្នកគិតយល់ស្នេហាខ្ញុំឡើយ។

បទពុំនោល

សៅរ៍អាទិត្យចុងសប្តាហ៍

រៀនសូត្រសិក្សា

បញ្ញាបរិញ្ញាបត្រ។

ដើម្បីលះបង់កម្ចាត់

ភាពខ្លៅរសាត់

ឆ្ងាយបាត់ក្នុងសន្តានចិត្ត។

សិក្សារៀនប្រើគំនិត

ត្រូវរៀនចេះគិត

​បណ្ឌិតលោកពោលសរសើរ។

ជីវិតប្រៀបបានដំណើរ

ដូចថ្ងៃរះដើរ

សត្វហើរគង់ចូលទ្រនំ។

កូនណាមិនចេះយំ

ព្រោះចង់ឆីនំ

ទើបយំដើម្បីបានឆី។

និស្សិតសិក្សាប្រុសស្រី

តែងគិតថ្ងៃថ្មី

ដើម្បីការងារប្រាក់ខែ។

មករៀនសាលាឆ្ងាយស្រែ

នឹកពុកនឹកម៉ែ

នៅស្រែចម្ការឯស្រុក។

មិនចេះដូចគេ

បទពុំនោល

គេចេះអែបអបនៅជិតមេ

ឯខ្ញុំវិញទេ

គេជេរគេថាគេស្តី។

នៅជិតមេហើយខ្លាចស្អី

ហារមាត់ស្រដី

ហេតុអ្វីអ្នកមិនហ៊ាន?

ព្រោះមិនចង់ល្មោភឃ្លាន

ចង់ធ្វើអ្នកមាន

ដែលគ្មានចំណេះ។

ប្រើគំនិតតាមតម្រិះ

រៀនពិតនឹងចេះ

ចំណេះយកមកប្រើការ។

មិនចេះអែបអបទេណា

មិនដែលសោកា

យ៉ាងណាយ៉ាងហ្នឹងទៅចុះ។

អូនជាស្រី

(បទកាកគតិ)

ខ្លួនអូនជាស្ត្រី                  ស្តាយព្រហ្មចារីយ៍

ក្នុងវ័យក្រមុំ                     តាំងពីកុមារ

រហូតដល់ធំ                     ស្តាយភាពក្រមុំ

                   ដែលខំថ្នមថែ។

ប្រុសទាន់សម័យ              ចិត្តស្រីសង្ស័យ

សាវាប្រួលប្រែ                 ពូកែលួងលោម

បបោសអង្អែល               បាត់ភាពជាខ្មែរ

                   តាមប្រពៃណី។

ស្រីខំសិក្សា                      ដល់មានស្នេហា

សង្សារអប្រិយ                 លួងលោមមេត្រី

ទាក់ចិត្តបោកស្រី             ដល់ពេលមានប្តី

                   អស់ន័យខ្លឹមសារ។

ប្រុសព្រានបោកស្រី         គ្មានត្រាប្រណី

គ្មានក្តីមេត្តា                     ប្អូនគេប្អូនយើង

ដូចក្រុមគ្រួសារ                មិនពិចារណា

                   ថាយ៉ាងណានោះ?

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

មើលសត្វបក្សីក្នុងព្រៃព្រឹក្សា

                   មើលហ្វូងមច្ឆាក្នុងផ្ទៃគង្គា

មើលសត្វកំណាចចាប់ស៊ីម្រឹគា

                   លើផែនពសុធាសាហាវព្រៃផ្សៃ។

សត្វអកទួញយំឃើញឃ្មុំឆ្វាត់ឆ្វែង

                   ភ្លើងឆេះគ្មានផ្សែងដោយចោរចង្រៃ

បំផ្លាញរុក្ខាហ្វូងសត្វសឹងក្ស័យ

                   ដោយសារតែដៃព្រានចិត្តសមាន្យ។

សត្វប្តឹងទេវតាគ្មាននរណាជួយ

                   សត្វកើតទុក្ខព្រួយខ្លាចបង់ខ្លួនប្រាណ

បាត់បង់ជីវិតដោយពួកតិរច្ឆាន

                  រត់ចោលភូមិឋានលែងហ៊ានចូលស្រុក។

(បទពាក្យប្រាំបី)

ពពកពណ៌ខ្មៅដៅដានទឹកភ្នែក

                   មាសស្ងួនយំយែកស្ទើរបែកផែនដី

ទួញប្រាប់រៀបរាប់រឿងប្រុសអប្រិយ

                   ប្រុសបោកចិត្តស្រីឱ្យនាងសោកា។

ផ្ការីកងាប់គល់អំពល់ចំបែង

                   ដីប្រេះក្រហែងក្តៅកើនអង្សា

ប្រុសបោកចិត្តស្រីគ្មានក្តីមេត្តា

                   ហ៊ានក្បត់សាវាចោទផ្កាក្បត់ចិត្ត។

ប្រុសហ៊ានដាច់ចិត្តមិនអាណិតស្រី

                   លួចក្បត់មានថ្មីគ្មានក្តីអាណិត

ហ៊ានមកបញ្ឈឺយកស្រីមកជិត

                   គៀកកើយប្រកិតនៅមុខខ្ញុំទៀត។

ហេតុតែស្រលាញ់ទើបចាញ់បោកប្រុស

                   ទាំងគ្មានកំហុសដាក់ប្រុសចោលម្សៀត

ទាំងចិត្តមិនគិត កុំថាឡើយឆ្លៀត

                   មិនដែលប្រើស្នៀតក្បត់ដូចបងឡើយ។

ស្នេហាបុប្ផាចំប៉ាស្រុកស្រែ

(បទពាក្យប្រាំបីធម្មតា)

ពេលព្រឹកព្រលឹមទឹកធ្លាក់សន្សើម

                   ផ្តល់ជាដង្ហើមបក្សីរុក្ខា

ពឹងពាក់អាស្រ័យធម្មជាតិលោកា

                   តែងតែត្រូវការសន្សើមធម្មជាតិ។

រុក្ខជាតិខៀវខ្ចីលើដីខេមរា

                   ដែនដីរដ្ឋាមិនដែលឃ្លាងឃ្លាត

ដុះរីកលម្អតាមដងផ្លូវជាតិ

                   តាមទីឯទៀតកើតទីរម្យដ្ឋាន។

ធម្មជាតិចំប៉ាផ្ការីកចាយក្លិន

                   ចិត្តតែងសុបិនចង់ជួបកល្យាណ

ចង់ឃើញភក្ត្រាដែលល្បីចំណាន

                   ឥឡូវខ្ញុំបានឃើញរូបអ្នកហើយ។

បុប្ផាចំប៉ារសក្រអូបសាយ

                   នាសាស្រស់ស្រាយមិនអង្គកន្តើយ

តាមស្វែងរកក្លិនឯនាយកោះត្រើយ

                   ឥឡូវជួបហើយក្លិនផ្កាស្រស់ស្រី។

ស្នេហាបុប្ផាចំប៉ាស្រុកស្រែ

                   ដុះលើដីខ្មែរនគរបុរី

ក្រអូបពេញដើមសាយភាយពេញដី

                   ធ្វើឱ្យកវីចាញ់ស្នេហ៍បុប្ផា។

ឱ!ផ្កាចំប៉ាមេត្តារៀមផង

                   បងប្រាថ្នាផ្សងតែអូនចំប៉ា

ដែលដុះលើដីបុរីរដ្ឋា

                   បងសុំបេះផ្កាតាមបែបប្រពៃណី។

ចំប៉ាធម្មជាតិគ្មានជាតិគីមី

                   ដុះក្បែរគិរីធ្វើឱ្យកវី

ចារស្មេរកាព្យាចងជាសេចក្តី

                   ប្រវត្តិរឿងស្រីចំប៉ារដ្ឋា។

អរគុណចំប៉ាមេត្តាដល់បង

                   ដែលឱ្យរៀមបងចូលដល់មេបា

តាមប្រពៃណីថ្ងៃមង្គលការ

                   បងនិងជីវាជាប្រពន្ធប្តី។

ចំណេះមហាគុណ

បទកាកគតិ

ឯកសារចំណេះ               អានហើយនឹងចេះ

មេរៀនដែលអាន            ទោះវែងឬខ្លី

ន័យអត្ថអំណាន             ពុទ្ធិយើងបាន

                   ដោយសារសៀវភៅ។

វិជ្ជាទាំងឡាយ                  យល់ហើយសប្បាយ

បានដឹងរាក់ជ្រៅ              បញ្ហាសង្គម

មនុស្សល្អល្ងង់ខ្លៅ            មិនតាំងយូរនៅ              

                   គង់យល់បញ្ហា។

វិជ្ជាអប់រំ                          ពុទ្ធិសុខុម    

ដល់អ្នកសិក្សា                 ក្រេបយកចំណេះ

នៅតាមសាលា                ទោះនៅទីណា

                   អានបានទាំងអស់។

កូនយើងឈឺ

បទអើយរ៉ា

អូនអើយ អើយរ៉ា ប្រពន្ធបង

                   នួនល្អង អើយរ៉ា កូនយើងឈឺ

ពេលនេះ អើយរ៉ា មានជំងឺ

                   អូនលឺ អើយរ៉ា បងហៅទេ?

កូនយំ អើយរ៉ាសឹងរាល់ថ្ងៃ

                   ស្រមៃ អើយរ៉ា ដល់មាសមេ

យំនឹក អើយរ៉ា ធ្លាប់បំពេរ

                   ទំនេរ អើយរ៉ា ពីការងារ។

ឥឡូវ អើយរ៉ា ស្ងាត់ដំណឹង

                   បាត់ឈឹង អើយរ៉ា គ្មានវេលា

ថ្នាក់ថ្នម អើយរ៉ា កូនស្ងួនភ្ងារ

                   បែរជា អើយរ៉ា មិនឃើញអូន។

ខឹងឆ្មាស៊ីត្រី

បទពាក្យប្រាំបួន បែបបទជាប់ទង

ខឹងនឹងឆ្មា     ​          តាជេរស្តី                ត្រីឆ្មាស៊ី      

រកវក់វី                   ទីចង្ក្រាន                បានប្រទះ

ស៊ីរវះ                     ជះកំហឹង               ខឹងនឹងឆ្មា។

ចុះដងទឹក              ភ្លឹកមួយគ្រា            វាចាប់ធ្វើ

ត្រីលើធ្នើ                ទើរលើឆ្អើ               ដើររកតា

នៅចម្ការ               ប៉ាសួរខ្ញុំ                  ម៉ុមនៅណា

ណាអាហារ           ប៉ាឃ្លានបាយ      នាយការងារ។

អគតិបួនយ៉ាង

(បទពាក្យប្រាំបី)

ឆន្ទាគតិសេចក្តីលម្អៀង

        គ្មានគិតប្រិតប្រៀងព្រោះតែស្រលាញ់

អ្នកទោសរួចខ្លួនអ្នកឈ្នះបែរចាញ់

        លម្អៀងស្រលាញ់ឃើញទោសថាល្អ។

ទោសាគតិលម្អៀងព្រោះស្អប់

                ពូកែបង្កប់ឃើញទោសបវរ

សច្ចមិនឃើញបែរបន្ទោសត

                ប្រជាក្រីក្រចាញ់តែរហូត។

មោហាគតិលម្អៀងព្រោះល្ងង់

        ដោយហេតុទើបលង់ឡើងចាងតាមកូដ

ល្ងង់គ្មានហេតុផលក្រចាញ់ចងឆ្គួត

        អ្នកឈ្នះស្លូតបូតចាញ់គ្មានហេតុផល។

ភយាគតិលម្អៀងព្រោះខ្លាច

        ដូចឃើញបិសាចខ្លាចគ្មានអ្នកយល់

ចិត្តមិនរឹងមាំរសាប់រសល់

                ចេះខ្លាចវិលវល់ជាតិបុថុជ្ជន។

ដឹងខុសចេះកែ

បទពាក្យប្រាំបួន

គិតនឹកអស់សំណើចកំណាព្យកវី

                   ស្នាដៃថ្មីរបស់កវីភូមិចេក

គិតស្មេរតែងភ្លាមចិត្តត្រេកអរពន់ពេក

          ​      កើតចិត្តត្រេកសប្បាយនឹងតែងកំណាព្យ។

តែគួរសោកស្តាយចិត្តកាយកើតអំពល់

                   ក្តីកង្វល់រឿងស្មេរតាក់តែងពាក្យកាព្យ

ស្មេរបទពាក្យប្រាំបួនជួនខុសកំណាព្យ

                   ខុសជើងកាព្យត្រង់ជួនផ្ទួនរណ្តុំឃ្លា។

តែម្យ៉ាងដែរមានខ្មែរចេះតែងកំណាព្យ

                 លោកចេះកាព្យជួយប្រាប់ពន្យល់មួយគ្រា

រៀបរាប់បង្ហាញសេចក្តីន័យពណ៌នា

                   ដូចមាគ៌ាទៅរកផ្លូវត្រូវវិញ។

អរគុណប្រិយមិត្តយកចិត្តទុកដាក់អាន

                   មិត្តកល្យាណភុំផានខ្លះឈប់ទោម្នេញ

អានយល់ហេតុការណ៍ត្រូវចំមនោពេញឮ

                   ខ្លះទន្ទេញដើម្បីយកមកប្រើការ។

ជីវិតអ្នកប៉ះកង់

   បទមេបួន

ផ្លូវលំស្រុកស្រែ                នាខែវស្សា

ខ្ទមក្បែរសាលា                ជាខ្ទមប៉ះកង់។

ខ្ទមតូចប្រក់ស្បូវ              នៅមាត់កំពង់

មានជាងប៉ះកង់               ស្នាដៃចំណាន។

ធ្វើយកកម្រៃ                             គ្មានថ្ងៃណាខាន

មិនហ៊ានសម្រាន            ខកខានម្តងឡើយ។

ជីវិតប៉ះកង់                      ហេតុចង់ធូរស្បើយ

គ្មានដ្ងៃល្ហែល្ហើយ             តែខំតស៊ូ។

ប៉ះកង់ម៉ូតូ                       ប្តុរស្បែកកៅស៊ូ

កងង់ធ្លាយបែកធូរ           ប៉ះថ្លៃសមរម្យ។

តស៊ូយកចិត្ត                             ជីវិតមធ្យម

រស់ដោយសុខុម               ការងារខ្លួន​ឯង។

បានប្រាក់តិចតួច            ស្តួចស្តើងចាត់ចែង

បាយទឹកសម្បែង             ចិញ្ចឹមគ្រួសារ។

បញ្ជួនកូនរៀន                ជាស្ពានថ្លៃថ្លា

រៀនចប់មានការ             ងារល្អប្រសើរ។

ជួនមានជួនអត់               កម្សត់ដែរតើ

ផ្លូវមានអ្នកដើរ                ថ្មើរយានជំនិះ។

កង់ខូចជួសជុល               កង់ផ្ទុះឈប់ជិះ

ខ្ទេចឡើងបែកខ្ទិះ             ទើបយកមកជាង។

ទោះជាយ៉ាងណា             មិនថាមេឃភ្លៀង

ក៏នៅតែជាង                   ព្យាបាលឱ្យដែរ។

ជីវិតសុចរិត                     ខិតខំថ្នមថែ

បមណងហេតុតែ            ជីវភាពគ្រួសារ។

ជីវិតកម្សត់                      ទ្រាំអត់មិនថា

ទោះមានបញ្ហា                ត្រូវតែដោះស្រាយ។

យិតយោងគ្រួសារ            បញ្ហារសាយ

ដោះស្រយាម្ហូបបាយ       និងប្រាក់កូនរៀន។

ទឹកភ្នែកប៉ះកង់                មាត់កំពង់ស្ពាន

ក្បេរសាលាររៀន             លួចអើតមើលកូន។

កូនអើយប្រឹងរៀន           ជាយានដូចក្បូន

ជួយចម្លងកូន                  ផុតចាកភាពក្រ។

កូនត្រូវតស៊ូ                     យូរឆាប់នឹងល្អ

ជីវិតបវរ                          កូនល្អប្រសើរ។

ជីវិតប៉ះកង់                      ផ្ចិតផ្ចង់ដំណើរ

ខំប្រឹងបណ្តើរ                  យកប្រាក់កូនរៀន។

ពុកម៉ែសប្បាយ               សើចឡើងកូនអៀន

លោកឃើញកូនរៀន       ចប់មានការងារ។

កូនក្លាយជាគ្រូ                 គំរូផងគ្នា

បង្ហាត់វិជ្ជា                        ដល់សិស្សសាលា។

ជីវិតកម្សត់                      សន្មត់ឈប់ចារ

ខ្ញុំលាហើយណា              អរគុណបានអាន។         

                               រៀន

​​​                         (បទកាកគតិ)

រៀន គូររៀនគិត              រៀន ប្រើគំនិត

រៀន ពិចារណា               រៀន ចេះដោះស្រាយ

រៀន ស្គាល់បញ្ហា             រៀន ចេះយល់ការណ៍

                       រៀន ដឹងសេចក្តី។

រៀន ថ្ងៃរៀនយប់            រៀន យល់សព្វគ្រប់

រៀន ប្រពៃណី                 រៀន លេខអក្សរ

រៀន ស្គាល់លោកីយ៍        រៀន ចេះកែច្នៃ

                       រៀន ដឹងគុណគ្រូ។

រៀន ធ្វើសាកល្បង           រៀន ស្គាល់ខុសឆ្គង

រៀន កែកុំយូរ                  រៀន ប្រើអង្គបួន

រៀន ទ្រាំតស៊ូ                   រៀន ចេញពីគ្រូ

                 រៀន កើនបញ្ញា។

រៀន ស្តាប់រិះគិត              រៀន យល់ពីចិត្ត

រៀន ចេះកត់ត្រា              រៀន ចេះសាកសួរ

រៀន ចេះប្រឹក្សា               រៀន ក្នុងលោកា

                  រៀន មិនចេះចប់៕

                                                          ស្មេរ គិន ធារ៉ា

ទឹកភ្នែកស្រ្តីលោកប្តីប្រមឹក"

I.ដៃយោលអង្រឹងច្រៀងបំពេរកូន

សូរសៀងរលូនក្រអួនក្រអៅ

ឱ!កូនមាសម្តាយអើយកូនគេងទៅ

ម៉ែបំពេរពៅកូនត្រូវគេងណា។

II.ម៉ែច្រៀងបំពេរពុកកូនធ្វើភ្លេង

កូនអើយឆាប់គេងលែងឮហិង្សា

ភ្លេងបោកចានឆ្នាំងផ្ទះបាយគ្រួសារ

ស្រវឹងកាលណាខ្ទេចខ្ទីគ្មានសល់។

R.ទឹកភ្នែកស្រ្តីលោកប្តីប្រមឹក

ផឹកទាំងថ្ងៃព្រឹកគ្មាននឹកខ្វាយខ្វល់

ឡូឡាញាតិផៅទុក្ខព្រួយអំពល់

ក្រែងគេលែងយល់វាយដុំបកវិញ។

III.កាលនៅកំលោះសុភាពរាបសា

ពេលត្រូវសុរាហិង្សាជ្រក់ជ្រេញ

ធ្វើបាបគ្រួសារគ្មានផលចំណេញ

ចង់តែលែងចេញចិត្តអាណិតកូន។

IV.ឱ!លោកប្តីអើយសមល្មមឈប់ហើយ

គួរគិតកោះត្រើយកសាងជាក្បូន

ចិញ្ចឹមគ្រួសារព្រោះយើងមានកូន

កុំរស់សាបសូន្យឥតន័យខ្លឹមសារ។

បងស្មូត្រឱ្យអូនស្តាប់

(បទ ពាក្យប្រាំពីរ)

        ជំនោរត្រជាក់ធ្លាក់រងា

                                នឹករៀងកាលគ្រាដែលកន្លង

        រស់នៅជុំគ្នាគ្មានសៅហ្មង

                                ស្នេហ៍អូននិងបងដូចទឹកឃ្មុំ។

        ក្លិនអូនក្រអូបជាប់នាសា

                                ហត្ថថ្នមកាយាពៅមាសមុំ

        បងស្មូត្រឱ្យស្តាប់អូនសម្ងំ

                                ស្តាប់បទអប់រំដ៏មានន័យ។

        អូនធ្លាប់ស្តាប់ទេច្បាប់ទូន្មាន

                                ខ្លឹមសារបង្រៀនជនប្រុសស្រី

        កុំអួតក្អេងក្អាងចាងសម្តី

                                ក្រោមមេឃលើដីសុទ្ធមិនទៀង។

        កើតមកជាមនុស្សរស់ចេះក្រែង

                                កុំសេពក្រុមល្បែងគួរជៀសវាង

        គ្រឿងញៀនប៉ោបៀស្រីកាច់រាង

                                គួរតែលះលាងជម្រះទៅ។

         ស្មូត្រតែប៉ុណ្ណឹងព្រលឹងយល់

                                រសាយកង្វល់ដូចជ្រោះជ្រៅ

        ទឹកហូរធ្លាក់ឆ្ងាយមិនតាំងនៅ

                                ដូចពៅបានស្តាប់បងបំពេរ។

        យប់ជ្រៅណាស់ហើយពៅស្នេហ៍ស្នង

                                គេងកើយភ្លៅបងមកមាសមេ

        ដៃកាន់ក្រមាភ្នែកទន់ទេរ

                                ថ្នាក់ថ្នមមាសស្នេហ៍មិនឱ្យហ្មង។

        បងសូមសច្ចាសន្យាជាក់

                                ស្នេហ៍យើងពីរនាក់ពិតឡើយហោង

        ជាប្រពន្ធប្តីប្រពៃផង

                                ច្បាប់ចែងកន្លងមាត្រា១៦។

        ស្នេហ៍ចេញពីចិត្តឥតបង្ខំ

                                ចាស់ទុំផ្សែផ្សំមនុស្សតែមួយ

        កសាងគ្រួសារគ្មានទុក្ខព្រួយ                       

                                ជួយគ្នារក្សាសុភមង្គល។            

                               

ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី ២៥ មេសា ២០១៨

                                                ស្នេរ លោក គិន ធារ៉ា

"អនន្តរិយកម្ម"

-ជនណាសាងទោសអនន្តរិយកម្ម

ទោសនោះមានប្រាំដែលអ្នកប្រព្រឹត្ត

អំពើមហាបាប មហាទោសពិត

នេះមិនប្រឌិត មានក្នុងគម្ពីរ។

-ទីមួយពីរពិឃាត មាតាបិតា

ទីបីអរហន្តា អង្គព្រះជិនស្រី

ទីបួនពុរពងព្រះលោហិតថ្លៃ

ទីប្រាំនោះនៃការបំបែកសង្ឃ។

-ទោសទាំងប្រាំមានរឿងតឹកតាង

បិដកសំអាងបរិយាយផ្ចិតផ្ចង់

រឿងភិក្ខុទេវទ្តកាលដែលព្រះអង្គ

ញុះញ៉ុងភិក្ខុសង្ឃឱ្យបែកបាក់គ្នា។

-ចំណែកឯរឿងមហាមោគ្គលាន

ទោសខុសព្រោះហ៊ានសម្លាប់មាតា

និងបិតាខ្លួន គ្មានពិចារណា

ទោសនេះហៅថាអនន្តរិយកម្មធ្ងន់។

-ភិក្ខុទេវទ្តបានពុរពងព្រះលោហិត

ស្ទើរក្ស័យជីវិត អង្គព្រះអរហន្ត

គឺអង្គតថាគត កាលនៅជាសង្ឃ

ព្រោះតែព្រះអង្គចង់ក្តាប់អំណាច។

-អ្នកគួរជៀសវាងពីទោសទាំងឡាយ

បរវាសជៀសឆ្ងាយប្រយ័ត្នគ្រោះកាច់

ទោសអនន្តរិយកម្មជាទោសកោងកាច

បើលោកអ្នកខ្លាច រមែងបានសុខ។

២៧ តុលា ២០១៧

"ខំនិងប្រឹងប្រែង"

ខំរៀនសិក្សាចំណេះទូទៅ

ប្រឹងប្រែងជាផ្លូវទៅអនាគត

ខំស្តាប់ពាក្យគ្រូដោយអំណត់

ប្រឹងប្រែងប្រាកដគង់នឹងបានផល។

ខំអានអក្ខរាពាក្យពេចន៍ទាំងឡាយ

ប្រឹងប្រែងកកាយពាក្យណាមិនយល់

ខំសរសេរទៀតទាល់តែឈប់ខ្វល់

ប្រឹងប្រែងតែងដល់ឃើញភ្លើងវិជ្ជា។

ខំនិយាយពាក្យឱ្យជាទម្លាប់

ប្រឹងប្រែងឱ្យខ្ជាប់ដើម្បីការងារ

ខំដោយអង្គបួនក្លាយជាអាចារ្យ

ប្រឹងប្រែងឧស្សាហ៍ជីវិតប្រសើរ។

និពន្ធ គិន ធារ៉ា

២៥ តុលា ២០១៧

"ព្រះពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា"

"Buddhism in Cambodia"

(បទពាក្យប្រាំបី)

ព្រះពុទ្ធសាសនាចូលមកកម្ពុជា

តែងជាកាព្យាពាក្យពេចន៍អក្ខរា

ស្រង់តាមប្រភពប្រវត្តិឯកសារ

រៀបរៀងចារទុកជាភស្តុតាង។

ឯកសារខ្លះថា ស.វ ទី បី

វ៉ូកាញ់សក្សី មានជាតឹកតាង

សិលាចារឹកស្ថិតខេត្តញ៉ាត្រាង

អក្ខរាសំអាងក្សត្រស្រីមារ។

ឯកសារខ្លះទៀតសម័យអសោក

ព្រះអង្គចាត់លោកសង្ឃពីរអង្គា

សោណឧត្តរត្ថេរផ្សព្វផ្សាយធម្មា

សុវណ្ណភូមិនា មុន ស.វ ទី បី ។

ប្រភពទីទៃ ស.វ ទីប្រាំ

ឥណ្ឌាតែងនាំជំនួញរកស៉ី

សម័យហ៊្វូណនដែលជាទឹកដី

ខេមរាប្រុសស្រីទឹកដីកំណើត។

អស់លោកអ្នកស្រីគួរគិតថ្លឹងថ្លែង

កុំខ្លាចរអែង គិតដូចយប់ខ្នើត

រស្មីពេញវង់ ភ្លឺស្រស់ល្អឆើត

យប់ដប់ប្រាំកើតរៀនយល់សាសនា។

និពន្ធ គិន ធារ៉ា

២៤ តុលា ២០១៧

"ទំនួញខ្មែរសម័យខ្មែរក្រហម"

(បទពាក្យប្រាំពីរ)

ផ្ទៃមេឃស្រឡះបែរងងឹត

អ្នកក្រុងជុំជិតនៅភ្នំពេញ

ធ្លាប់រស់ជុំញាតិគ្មានទោម្នេញ

ខ្មែរក្រហមដេញពីលំនៅ។

ជម្លៀសប្រជាចេញពីស្រុក

ខ្មែររស់រងទុក្ខឥតសោកសៅ

ធ្វើបាបទាំងសង្ឃយ៉ាងឃោរឃៅ

ដាក់ទោសទណ្ឌទៅធ្វើចម្ការ។

អង្គការពោលពាក្យរស់ស្មើគ្នា

គ្មានប្រាក់ទ្រព្យាឡានវីឡា

ដោះដាក់ប្រគល់ជួនអង្គការ

បើសិនតវ៉ាអ្នកនោះស្លាប់។

អ្នកមានឈ្មោះល្បីអភិជន

បើគេដឹងមុនគេចងចាប់

វាយដុំច្រំធាក់ដោយមិនប្រាប់

រងការឈឺចាប់តាមអង្គការ។

សម្រាតស្បង់សង្ឃគ្មានប្រណី

មិនខ្លាចបាបអ្វីក្នុងសាសនា

ប្រើដូចសត្វធាតុគ្មានមេត្តា

ចោទសង្ឃខ្មែរថាចោរថង់យាម។

សម្តីអង្គការគ្មានពាក្យផ្អែម

អសុរោះថែមដូចឈ្លើងទាម

ប្រាប់ទៅប្រជាថាក្នុងនាម

ជាសាច់ឈាមឪពុកម្តាយ។

បើជនណាក្បត់នឹងអង្គការ

គេនឹងប្រហារគ្មានសោកស្តាយ

អង្គការពោលថាឱ្យរៀនស្រុកអាយ

ពាក្យលេះទាំងឡាយគឺសម្លាប់។

អង្គការឱ្យផ្លាស់ខោអាវថ្មី

ប្តូរប្រពៃណីប្រើខ្មៅអាប់

អាវខោឈុតខ្មៅអង្គការស្រាប់

គោរពច្បាប់នៃអង្គការ។

កាត់សក់ដែលវែងឱ្យសល់ខ្លី

បើខុសវិន័យក្ស័យសង្ខារ

ត្រូវតែធ្វើតាមច្បាប់អង្គការ

ធ្វើស្រែចម្ការគ្មានពេលល្ហែ។

ស៉ីបាយកំណត់ស្រប់តាមច្បាប់

បើលើសគេចាប់ចោទហូរហែ

ថាក្បត់អង្គការមិនសុខទេ

នោះច្បាស់ជាគេយកទៅរៀន។

ប្រើប្រាស់កម្លាំងទាំងចាស់ក្មេង

ប្រើសង្ឃលីសែងគ្មានរបៀន

បើអ្នកណាឈឺពោលព្រមាន

ឱ្យទៅរៀនសូត្រនៅចុងភូមិ។

ខ្មែររស់រងទុក្ខទាំងក្រុងស្រែ

ឈឺចាប់ឥតល្ហែស្រែទួញយំ

ស្ថិតក្រោមអង្គការបក្សនិយម

ធ្វើបាបវាយដុំគ្មានប្រណី។

អាសូររាស្ត្រខ្មែរដែលរងទុក្ខ

រស់គ្មានក្តីសុខលើធរណី

រស់ទាំងភ័យខ្លាចទាំងប្រុសស្រី

ទម្រាំផុតក្តីពីអង្គការ។

នេះជារឿងមិនប្រឌិតឡើយ

អស់លោកអ្នកអើយយល់ពិចារ

សម័យខ្មែរក្រហមនៃអង្គការ

ជីវិតខ្លោចផ្សារសែនឈឺចាប់។

ខ្មែរមានជីវិតផុតប្រសើរ

អង្គុយដេកដើរបាយស៉ីស្រាប់

ដោយសារតែគុណមិនបាច់ប្រាប់

សុំឈប់រៀបរាប់តែប៉ុណ្ណឹង។

នៅមានរឿងដែលចង់ចរចែង

រឿងរ៉ាវចម្បែងជាដំណឹង

ខ្ញុំបាទធារ៉ាស្លេះត្រឹមហ្នឹង

អស់លោកកុំខឹងនឹងខ្ញុំណា៕

គិន ធារ៉ា ២០ តុលា ២០១៧